Bối rối chuyện giữ hộ vàng
An Nhiên
 |
| Người dân hoàn toàn có quyền gửi tài sản quý giá tại ngân hàng và chỉ việc trả phí. Ảnh: Thanh Tao. |
(TBKTSG) - Sau khi chính thức bị cấm huy động vàng, các ngân hàng thương mại (NHTM) đã đua nhau cung cấp dịch vụ “giữ hộ vàng” với mức phí cực kỳ thấp.
Sự “nhiệt tình” quá mức của các NHTM cùng với phí “giữ hộ” ở mức tượng trưng khiến nhiều người nghi ngờ việc “giữ hộ vàng” chỉ là một hình thức biến tướng của huy động vàng. Trước tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã yêu cầu tất cả các NHTM tạm ngưng giữ hộ vàng, rồi sau đó lại rút lại yêu cầu này và thông báo các ngân hàng muốn được giữ hộ phải làm thủ tục xin phép NHNN.
Đến nay, chưa có thêm ngân hàng nào được cấp phép dịch vụ này, ngoại trừ các ngân hàng đã được cấp phép trước đây. Điều này cho thấy các quyết sách của NHNN hết sức phức tạp, không kiên định và chậm trễ.
Gửi vàng tại nơi an toàn là nhu cầu tất yếu
Giữ vàng là thói quen đã ăn sâu trong tâm lý của người dân từ bao đời nay. Vàng lại là tài sản có giá trị cao, nên đối với những người nắm giữ vàng, nhu cầu được cất trữ an toàn là điều quan trọng nhất. Đặc biệt, khi kinh tế vĩ mô còn bất ổn, các hoạt động đầu tư vẫn chứa đựng nhiều rủi ro thì nhu cầu cất giữ tài sản bằng vàng của người dân lại càng tăng lên.
Trong vài tuần qua, khi các ngân hàng buộc phải chấm dứt huy động vàng, hàng trăm tấn vàng được ngân hàng trả lại cho người gửi. Tuy nhiên, một nhu cầu thực tế phát sinh là nhiều người có vàng không biết cất giữ ở đâu cho an toàn, nhưng lại không muốn chuyển vàng thành tiền mặt để gửi tiết kiệm hay đầu tư khác. Do vậy, dù các ngân hàng không trả lãi cho khách hàng như trước, nhưng người dân vẫn muốn để vàng lại ngân hàng, thậm chí mang đến gửi và chấp nhận trả phí.
Trên thực tế, dịch vụ “giữ hộ” của các ngân hàng khá phổ biến trên thế giới từ hàng trăm năm nay. Và quyền của người dân được cất giữ vàng tại một nơi an toàn như ngân hàng là quyền không thể chối bỏ. Trong Luật các tổ chức tín dụng, điều 107, khoản 1 có quy định về hoạt động kinh doanh khác của NHTM là “dịch vụ quản lý tiền mặt, tư vấn ngân hàng, tài chính; các dịch vụ quản lý, bảo quản tài sản, cho thuê tủ, két an toàn”. Như vậy, trong phạm vi của luật cho phép NHTM hoàn toàn có quyền cung cấp dịch vụ bảo quản tài sản, cho khách hàng thuê tủ.
Lo ngại biến tướng
Theo quy định, việc giữ hộ tài sản phải được đảm bảo an toàn và trả lại đúng tài sản như đã gửi ban đầu. Nếu bên nhận giữ tài sản sử dụng trái phép thì sẽ vi phạm điều 142, Bộ luật Hình sự về “tội sử dụng trái phép tài sản”.
Tuy nhiên, hiện nay, ngân hàng và người gửi vàng có ký kết hợp đồng nhận giữ hộ vàng trên tinh thần tự nguyện giữa hai bên, nên chỉ cần tuân thủ những quy định của ngân hàng và trong hợp đồng là đủ. Bởi vì, việc ngân hàng có được phép sử dụng vàng do dân gửi hay không vẫn chưa được quy định rõ ràng trong Luật các tổ chức tín dụng hay bất cứ văn bản nào khác. Và ngân hàng đang nắm đằng chuôi khi không cam kết trong hợp đồng sẽ trả vàng đúng số series như lúc nhận cho khách hàng. Đối với người gửi vàng, có lẽ họ cũng không bận tâm lắm với việc khi nhận vàng về có đúng số series hay không, mà mối quan tâm lớn nhất của họ là mức phí như thế nào và điều kiện, chất lượng vàng khi rút.
Nhiều người lo ngại khi đã có vàng của khách hàng trong két, ngân hàng có thể sử dụng vào mục đích kinh doanh như thế chấp hay chuyển đổi thành tiền đồng... mà không vướng vào “tội sử dụng trái phép tài sản”. Nếu ngân hàng có thể thực hiện điều này dễ dàng thì việc “giữ hộ vàng” cũng gần giống huy động vàng. Lúc đó, quy định cấm huy động vàng của NHNN trở nên vô hiệu.
Tuy nhiên, cũng không thể vì nghi ngờ mà tạm ngưng dịch vụ nhận giữ vàng. Theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng, người dân hoàn toàn có quyền gửi tài sản quý giá tại ngân hàng và chỉ việc trả phí. Việc này cũng đã diễn ra nhiều năm qua. Vấn đề là NHNN cần lường trước được các tác động của chính sách và có biện pháp giải quyết thay vì chạy theo thị trường như trong trường hợp giữ hộ vàng nói trên. Một quy định vàng giữ hộ không chuyển dịch quyền sở hữu và quyền sử dụng là đủ để loại trừ các biến tướng từ giữ hộ thành huy động vàng.
