Capital gain, capital loss – Lời tăng… lỗ thâm…
Huy Nam (*)
Bài 40:
Capital gain, capital loss – Lời tăng… lỗ thâm…
Hàng hóa giao dịch trong thị trường chứng khoán (cũng như thị trường bất động sản) sở dĩ được cho là đặc biệt là do ở tính chất đầu tư. Kết quả “được” hay “mất” dựa trên cơ sở vốn đầu tư có thể thấy được qua điểm giá (to mark to the market) trong khi nó đang được nắm giữ, hay lúc kết giá (realizing value) lúc người ta bán nó đi.
Các kết quả như vậy đương nhiên rất được chú trọng, và có biệt ngữ để diễn đạt là capital gain hay capital loss. Tương ứng ta dịch là “lời tăng vốn” hay “lỗ thâm vốn”, hoặc gọn hơn “lời vốn” và “lỗ vốn”.
“Capital gain is the amount by which proceeds from the sale of a capital asset exceed the cost basis.” Ngược lại, “Capital loss is the amount by which the cost basis of a capital asset exceeds the proceeds from its sale.” Vận dụng tính toán một chút thôi ta sẽ dễ dàng hiểu hai câu định nghĩa bằng tiếng Anh kia.
Tuy nhiên, ta nên để ý thuật ngữ capital asset trong các định nghĩa trên. Capital asset là tài sản vốn hay tài sản tư bản. Theo nhãn quan kinh tế, những loại tài sản làm nền và có tính công cụ này (ví dụ như chứng khoán, nhà đất, máy móc, thiết bị…) có chiều dài mong đợi cho “gain” hoặc “loss” là trên một năm. Đó không phải là các hàng hóa bình thường.
Một cổ phiếu mua với giá 25.000đ về sau giá lên 28.000đ ta có capital gain là 3.000đ (giới chuyên nghiệp thường tránh hoặc ít khi gọi đó là profit). Nếu mua 25.000đ mà một thời gian sau giá chỉ còn 24.000đ thì khoản capital loss sẽ là 1.000đ. Trường hợp sau này sở dĩ cần được gọi là “thâm vốn” là vì ta đang đầu tư chứ không phải là việc mua đầu chợ bán cuối chợ.
Trong đầu tư chứng khoán và bất động sản, các khoản capital gain và capital loss là cơ sở để các định chế tài chính tính toán tín dụng tài trợ cho hoạt động đầu tư có vay nợ (leverage), đặc biệt là của nghiệp vụ bảo chứng (margin account).
Thế còn mua bán trái phiếu (bond) thì sao? Vẫn có gain hoặc loss đấy. Nếu trong quá khứ ta mua trái phiếu 100.000đ với lãi suất 10% và bây giờ lãi suất đang xuống thấp còn 8% thì trị giá tương đương trái phiếu đó là 125.000đ, xem như ta có gain là 25.000đ vậy. (Xin tìm hiểu sâu hơn về trái phiếu trong cuốn Thị trường Chứng khoán, Kỹ năng Chọn lựa Đầu tư của tác giả, do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành năm 2000.)
—
(*) Chuyên gia tài chính-chứng khoán, tác giả sách "Tài chính chứng khoán qua nhịp cầu Anh-Việt" do NXB Trẻ, Thời báo Kinh tế Sài Gòn và Trung tâm kinh tế châu Á-Thái Bình Dương hợp tác xuất bản.
Đường dẫn tới các bài trước được đăng trong mục Tin bài khác bên dưới.
