Chính phủ điện tử Việt Nam sang trang mới
 |
| Các dịch vụ hành chính công nếu được tin học hóa sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân. |
(TBVTSG) - Sau thất bại của Đề án Tin học hóa quản lý hành chính nhà nước (Đề án 112), một đề án mới đang được Bộ Thông tin-Truyền thông soạn thảo với tinh thần thận trọng hơn hẳn nhằm nhanh chóng tiến đến việc triển khai và ứng dụng thành công chính phủ điện tử.
Thất bại của Đề án 112 đã làm ngưng trệ nhiều dự án ứng dụng CNTT trong các cơ quan nhà nước. Hàng ngàn dự án ứng dụng CNTT bị dang dở. Hơn nữa, trong bối cảnh các văn bản pháp lý cho đầu tư ứng dụng CNTT còn thiếu, sự đổ vỡ của đề án này còn tạo ra tâm lý e ngại khi quyết định đầu tư cho việc ứng dụng CNTT ở các dự án dùng vốn ngân sách nhà nước.
Hai lần lỡ nhịp - ba lần tham vấn
Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Thông tin-Truyền thông khẩn trương hoàn thành Đề án ứng dụng CNTT trong cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, đề án này đã hai lần lỡ nhịp, khiến cho việc ứng dụng CNTT trong khối chính phủ vốn đã chậm so với các nước lại càng chậm thêm.
Ban đầu, đề án mới có thời hạn triển khai trong bốn năm (2007-2010). Nhưng mãi đến cuối năm 2007, những nội dung của đề án vẫn vấp phải nhiều ý kiến bất đồng. Vì vậy, đề án tiếp tục bị chững lại, thời hạn rút ngắn lại chỉ còn ba năm (2008-2010). Thế nhưng, đề án này vẫn chưa hết lận đận.
Tại buổi làm việc với nhóm soạn thảo đề án của Bộ Thông tin-Truyền thông vào cuối năm 2007, Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã quyết định rút ngắn thêm một năm. Lý do chính là đề án mới chưa chỉ rõ tổng thể cấu trúc của cả hệ thống tin học hóa của quốc gia.
Chính phủ điện tử ở Việt Nam lại bị chậm tiến độ
Việc đề án mới liên tiếp bị trì hoãn cho thấy sự phức tạp của việc xây dựng chính phủ điện tử. Điều này còn thể hiện ở cả tâm lý thận trọng của những người soạn thảo và phê duyệt đề án sau thất bại của Đề án 112. Có lẽ đó là lý do Bộ Thông tin-Truyền thông kêu gọi sự đóng góp trí tuệ của cộng đồng cho đề án này.
Trong vòng hơn một tháng, Bộ Thông tin-Truyền thông đã mở ba cuộc hội nghị tham vấn cho đề án mới này. Hội nghị đầu tiên là lấy ý kiến của các “bô lão” trong giới CNTT vào đầu tháng 3-2008. Hội nghị thứ hai là tập hợp các ý kiến tham vấn các tập đoàn CNTT hàng đầu thế giới như Microsoft, IBM... Hội nghị thứ ba diễn ra vào ngày 8-4 là dành cho các vị lãnh đạo phụ trách CNTT đương nhiệm của các bộ ngành và một số địa phương.
Ý tưởng tổ chức tham vấn cho đề án mới được đánh giá là sáng kiến thể hiện tinh thần dân chủ và đề cao trí tuệ cộng đồng. Một sự đổi mới hứa hẹn sẽ tạo ra một đề án chính phủ điện tử sát với thực tiễn hơn.
Những yêu cầu được đặt ra
Các ý kiến đóng góp trong ba lần tham vấn là những bài học rút ra từ kinh nghiệm thực tiễn của những người đã và đang làm việc trong lĩnh vực chính phủ điện tử. Trong đó, có một số điểm mà hầu hết các chuyên gia đồng thuận, coi đó là yếu tố phải có để bảo đảm thực thi thành công chính phủ điện tử trong điều kiện Việt Nam.
Một trong những yêu cầu hàng đầu được hầu hết các chuyên gia đề cập đến là sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp lãnh đạo. Những bậc lão thành về CNTT của Việt Nam như giáo sư Đặng Hữu, các tiến sĩ Chu Hảo, Mai Liêm Trực, Bạch Hưng Khang hay ông Đỗ Xuân Thọ (Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam) đều cho rằng việc xây dựng chính phủ điện tử là cuộc cách mạng về lề lối làm việc, động chạm đến mọi hoạt động của các cơ quan nhà nước, vì vậy đòi hỏi có sự quyết tâm cao nhất từ các cấp lãnh đạo.
Việt Nam đã có hai chương trình lớn về chính phủ điện tử, đường lối đã rất rõ nhưng thất bại, có phần lớn là do những người lãnh đạo chưa thực sự quyết tâm. Ông Lê Mạnh Hà, Giám đốc Sở Bưu chính-Viễn thông TP.HCM, nói một cách hình ảnh : “Nếu các cuộc hội nghị triển khai chương trình ứng dụng CNTT quốc gia mà mời được 64 chủ tịch UBND tỉnh thành tham dự thì đã thành công được một nửa.”
Một yêu cầu nữa được hầu hết các chuyên gia đề nghị cần làm rõ ngay là “trọng tâm của chính phủ điện tử là phục vụ nhân dân”. Ông Mai Liêm Trực cho rằng việc ứng dụng CNTT phục vụ công việc của các bộ không cấp bách bằng việc ứng dụng CNTT ở những cơ quan phục vụ người dân như tài chính, ngân hàng, các cấp chính quyền. Theo ông Trực, nói đến chính phủ điện tử là nói đến cung cấp dịch vụ công. Mà dịch vụ thì các sở và các địa phương thực hiện là chính, các bộ rất ít. Vì vậy, cần tập trung triển khai mô hình chính phủ điện tử cho bên dưới. “Nếu không rõ trọng tâm thì ứng dụng CNTT sẽ lại thất bại,” ông Trực nhận định.
Để đẩy nhanh tiến độ triển khai chính phủ điện tử, có nhiều ý kiến cho rằng cần tăng cường xã hội hóa đầu tư, đặc biệt là thuê doanh nghiệp làm hạ tầng và thậm chí cả dịch vụ công. Nhà nước chỉ làm những gì mà các doanh nghiệp không làm được. Các nhà doanh nghiệp như Viettel, VDC cho rằng hạ tầng mạng hiện tại đủ đáp ứng nhu cầu ứng dụng CNTT của các cơ quan nhà nước.
Ông Tống Thành Đại, Phó tổng giám đốc Viettel, cho biết Viettel đã nối cáp quang đến tất cả các huyện và sắp tới nếu được cấp giấy phép triển khai công nghệ 3G, Viettel có thể đưa đường truyền tốc độ cao tới các xã. Ngoài ra, Viettel đã đầu tư mạng truyền dẫn riêng phục vụ các cuộc hội nghị qua mạng hiện có trên 100 điểm truyền hình. Vì vậy, ông Đại cho rằng “chính phủ không nên bỏ tiền đầu tư ban đầu cho hạ tầng mà nên thuê doanh nghiệp để tận dụng hạ tầng họ đã đầu tư.”
Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng đề án mới phải gắn kết chặt chẽ với việc cải cách hành chính, được bảo đảm đầy đủ các cơ sở pháp lý (đáng kể là quy chế quản lý dự án đặc thù về CNTT); có kiến trúc đồng bộ dựa trên các chuẩn mở; xây dựng các điển hình thành công để nhân rộng; thu hẹp khoảng cách số tạo điều kiện cho mọi người dân thụ hưởng kết quả của chính phủ điện tử.
Trang mới
Bộ trưởng Bộ Thông tin-Truyền thông Lê Doãn Hợp cho biết sau ba cuộc hội nghị tham vấn, bộ sẽ tổng hợp ý kiến để trình Chính phủ phê duyệt. Ngay sau khi phê duyệt, dự kiến vào tháng Sáu năm nay, bộ sẽ tổ chức một cuộc hội nghị toàn quốc để triển khai chương trình. Lộ trình chính phủ điện tử dự kiến sẽ kéo dài đến năm 2020, qua ba giai đoạn: 2009 - 2010; 2011 - 2015 và 2016 - 2020.
Trong giai đoạn từ nay đến năm 2010, mục tiêu chính là xây dựng chính phủ nối mạng, chuyển dần thói quen làm việc hiện nay sang môi trường mạng. Cụ thể là, mục tiêu đặt ra là khoảng 50% thông tin của các cơ quan lưu chuyển trên môi trường mạng, 100% cơ quan có cổng thông tin điện tử cung cấp một số dịch vụ công trực tuyến và 30% doanh nghiệp thực hiện báo cáo qua mạng.
Ngoài ra, đề án mới cũng đặt mục tiêu xây dựng ba cơ sở dữ liệu quốc gia (dân cư, địa lý và thông tin trên nền địa lý), 1-3 trung tâm dữ liệu dự phòng quốc gia, thí điểm không dây hóa trong phạm vi trụ sở bốn bộ – Bộ Thông tin-Truyền thông, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, và Bộ Giáo dục-Đào tạo – và năm UBND tỉnh thành (TP.HCM, Đà Nẵng, Lào Cai, Quảng Ninh, Nghệ An, Đắc Lắc), xây dựng hai thành phố không dây Wi-Fi là Lào Cai và Quảng Ninh.
Có thể nói đây là những mục tiêu không nhỏ với thời gian ngắn ngủi chỉ có hai năm (2009 và 2010). Tuy nhiên, có cơ sở để hy vọng rằng sự cầu thị và thận trọng của những nhà hoạch định chính sách sẽ đưa đề án mới bước sang trang mới, thành công hơn.
MINH MINH
