(KTSG) – Người La Mã đã xây những tủ lạnh khổng lồ gọi là Frigidarium, đó là những hồ bơi công cộng với tường dày, mái cao và không gian thông thoáng, thích hợp cho việc nghỉ ngơi mát mẻ trước cái nóng khủng khiếp của Địa Trung Hải. Người Ai Cập thì lại treo các cây sậy ướt trước cửa nhà, và khi gió nóng từ bên ngoài thổi qua thì nước bốc hơi làm mát không khí đồng thời làm giảm nhiệt độ trong nhà một cách hiệu quả.
- Công nghệ làm mát bằng chất lỏng có vị thế mới trong cơn sốt AI
- Cung cấp hệ thống làm mát cho trại chăn nuôi
Và trong cái nóng như thiêu như đốt của vùng Lưỡng Hà, người Sumer đã xây những Ziggurat, một loại vườn trên mái nhà hay bậc thang nơi các cấu trúc kim tự tháp. Những không gian xanh này không chỉ cung cấp bóng mát mà còn làm đẹp thành phố, làm mát không khí xung quanh thông qua sự thoát hơi nước, một quá trình tự nhiên trong đó nước được thực vật hấp thụ và sau đó thải vào khí quyển.
Cách nay vài chục năm, chúng ta còn có thể dạo chơi trên các bờ hồ, bơi lội trong những con rạch xanh mát với cây cỏ mọc dại tự nhiên. Thiên nhiên không chỉ tạo ra cảnh đẹp mà còn làm cho không khí mát mẻ trong lành. Nhưng nay vì đô thị hóa, những tài sản vô giá đó đã bị con người phá bỏ, thậm chí lấp mương rạch ao hồ chỉ để có thêm diện tích xây nhà.
Những dãy phượng vĩ, những hàng me cho bóng mát và cả oxy cho thành phố dần dà biến mất, dành chỗ cho những cấu trúc bê tông, sắt thép, cửa kính và nhựa đường. Những con đường thiếu bóng cây và những tòa nhà hiện đại xây dựng bằng vật liệu hấp thụ nhiệt đang tạo ra thứ đảo nhiệt đô thị, nơi nhiệt độ thành phố cao hơn đáng kể so với các khu vực nông thôn xung quanh.
Sự nóng lên của Trái đất xem ra nhanh hơn và kinh khủng hơn chúng ta dự đoán, và nay các địa phương, các chính phủ đang phải tính đến những phương pháp hạ nhiệt học hỏi từ lịch sử, có thể với các phương cách và kỹ thuật hiện đại.
Ai đã đến thành phố Medellín ở Colombia sẽ cảm nhận ngay nơi đây nhiệt độ thấp hơn vùng xung quanh đến 2 hay 3 độ Celcius, và nét đẹp hiện ra ngay trước mắt chúng ta là những hành lang xanh, một thứ không gian tràn ngập cây cối và thảm thực vật giữa các tòa nhà, đường phố và quảng trường. Những không gian xanh này không chỉ làm mát không khí mà còn cải thiện chất lượng không khí, tăng cường đa dạng sinh học, cùng với đó là tăng cường năng lượng cuộc sống và sự tham gia của cộng đồng.
Sau những đợt nắng nóng kéo dài khủng khiếp từ hơn 10 năm trở lại đây, nhiều thành phố, cộng đồng và hộ dân đã bắt tay vào việc cải tạo nhằm đưa cây xanh trở lại không gian sống, ở trên phố cũng như trong nhà.
Tại Singapore, chính phủ bắt tay vào kế hoạch thành phố vườn từ năm 1967, và nay đưa ra chính sách LUSH, theo đó các tòa nhà xây dựng phải bù đắp bất kỳ sự mất mát nào về thiên nhiên bằng các diện tích cây xanh mới. Những hệ thống làm lạnh tự nhiên như Nave cũng bắt đầu xuất hiện trong các gia đình thay cho cây quạt điện. Hệ thống có nguồn gốc Palestine này bao gồm các cột hay tường bằng gốm xốp terracotta, bên trong đổ đầy nước, và khi nước thấm ra mặt gốm gặp không khí nóng thì bốc hơi làm mát không khí và giữ ổn định nhiệt độ cho căn nhà.
Cộng đồng và từng cá nhân phải hành động ngay khi mà nắng nóng đang đe dọa đến cuộc sống, thậm chí gây ra bệnh tật và cái chết cho hàng vạn con người sau mỗi đợt sóng nhiệt, và khi việc sử dụng rộng rãi các thiết bị điều hòa không khí tiêu tốn nhiều năng lượng làm trầm trọng thêm vấn đề bằng cách thải ra nhiều khí nhà kính hơn, góp phần vào sự nóng lên toàn cầu. Đó là một vòng luẩn quẩn bởi trời càng nóng thì chúng ta càng phụ thuộc vào điều hòa và càng sử dụng thì càng nóng.
Vì vậy, tương lai của ngành làm mát phải là sự kết hợp giữa cũ và mới, giữa tự nhiên và thiết bị – đầu tiên là giảm nhiệt thông qua các giải pháp dựa vào thiên nhiên, sau đó xử lý nhiệt dư bằng các công nghệ hiện đại thân thiện với khí hậu, phù hợp với văn hóa và địa phương.
