Tiếng thở dài trên ruộng muối Lý Nhơn
Quang Chung
 |
| Dù giá muối xuống thấp nhưng ông Đặng Văn Đỏ vẫn phải quay nước vào ruộng muối. Ảnh: Quang Chung. |
(TBKTSG) – Giữa đồng muối trắng, nắng như đổ lửa, anh Đặng Văn Đỏ, một diêm dân ở ấp Tân Điền, xã Lý Nhơn (*), huyện Cần Giờ, TPHCM, nhăn mặt, nói: “Từ đầu vụ đến giờ, đã gần năm tháng, tui chưa bán được tạ muối nào vì thương lái không ngó ngàng gì đến loại muối trắng trung – dù giá đã rất rẻ”.
Từ trung tâm TPHCM đến khu vực làm muối ở Lý Nhơn chỉ hơn 50 cây số mà như xa lắm! Xa, vì cách sông nên phải lụy đò – phà Bình Khánh. Xa, vì đoạn 20 cây số từ đường Rừng Sác rẽ vào trung tâm xã Lý Nhơn đầy rẫy ổ voi, ổ gà và cát bụi. Xa, vì nhiều thửa ruộng bạt ngàn phải đi ghe mới đến được…
Chúng tôi đến Lý Nhơn – làng muối lớn nhất Cần Giờ – vào những ngày gần cuối mùa vụ. Những căn chòi lá trải dài từ khu vực Lý Thái Bửu, Tân Điền, Tiền Giang… đến Kinh Kê, Mương Thông, Đuôi Chồn… đầy ắp muối. Trên những con đường chạy ven ruộng muối, thỉnh thoảng bắt gặp những đống muối cao như núi, trắng xóa.
Anh Mai Thế Cầu, một diêm dân ở tổ 22, ấp Lý Thái Bửu, tiếp chúng tôi trong chòi muối giữa đồng nắng cháy. Giọng anh buồn thiu: “Thương lái nói muối nước ngoài người ta nhập về trắng, rẻ… nên họ trả giá muối của tui có 40.000 đồng một tạ”. Vợ anh thêm vào: “Họ mua 40.000 đồng nhưng mình chỉ nhận được 36.000 đồng thôi, vì phải thuê công vận chuyển muối từ chòi ra ghe – bằng xe máy – hết 4.000 đồng rồi!”.
Mười mấy năm làm muối trên ruộng của ông cha để lại, anh Cầu cho biết, chưa năm nào được mùa như năm nay – nhờ nắng nóng kéo dài. Thế nhưng, với giá muối như hiện nay, vợ chồng anh thu nhập rất “hẻo”. Theo tính toán, với 3 héc ta ruộng muối, năm nay vợ chồng anh thu hoạch được khoảng 1.500 tạ; nếu bán vào thời điểm này sẽ thu được 54 triệu đồng. “Như vậy, coi như vợ chồng tui lấy công làm lời, thậm chí lỗ công”, anh nói.
Thực tế, để thu được lượng muối trên, theo anh Cầu, phải có 4 công làm việc suốt năm tháng (một vụ). Tiền trả cho một công thợ hiện nay là 2,5 triệu/tháng, tính ra, tiền công đã hết 50 triệu đồng. “Cộng với tiền xăng dầu – chạy máy bơm lấy nước vào ruộng – coi như tiền chi ra đã nhiều hơn 54 triệu đồng thu về”, anh nói. Như vậy, vợ chồng anh Cầu cùng hai công thợ phơi nắng gần nửa năm trời trên đồng ruộng của mình nhưng kết quả thì chủ ruộng thu nhập thấp hơn công thợ.
Dù vậy, anh Cầu cho rằng mình cũng còn may mắn vì năm rồi đã lưỡng lự chưa quyết định lót bạt cho ruộng muối. Anh chỉ tay sang ruộng muối được lót bạt kế ruộng muối của mình: “Ruộng của ông Tám Mãnh đó. Muối trắng đẹp, năng suất cao… nhưng bán chưa được nên ổng đang phải chạy tiền để trả nợ tiền công, tiền đầu tư lót bạt”. Theo ông Tám Mãnh, ông đã lót bạt hàng chục vuông ruộng muối (tiền đầu tư mỗi vuông có diện tích 23×28 mét hơn 20 triệu đồng) tốn hàng trăm triệu đồng, giờ muối bán chưa được vì giá quá thấp nên nợ nần chồng chất.
Nhiều diêm dân ở đây cho biết, trước đây có doanh nghiệp bán bạt lót ruộng hứa sẽ mua muối lót bạt cao hơn tư thương 10.000 đồng mỗi tạ, nhưng trước tình hình giá muối như hiện nay thì “không thấy người của doanh nghiệp đâu hết”. Ông Đặng Văn Đỏ, canh tác 1,2 héc ta ruộng muối ở ấp Tân Điền, nói: “Từ đầu vụ đến giờ, đã gần năm tháng, tui chưa bán được tạ muối nào vì thương lái không ngó ngàng gì đến loại muối trắng trung – dù giá đã rất rẻ, chỉ bằng một phần ba giá của năm rồi”.
Theo ông Đỏ, ở Lý Nhơn có ba loại muối: (i) trắng (trải bố trên đất thuộc – đất làm muối lâu đời), (ii) muối trắng trung (đất làm muối được vài năm), (iii) muối vàng (ruộng muối mới, bị nhiễm phèn). “Hiện nay, muối Lý Nhơn loại nào cũng khó bán… Vậy mà năm rồi, giá muối cao, tui tính dỡ chục héc ta đầm ra làm ruộng muối, may mà vợ tui cản, nếu không bây giờ nợ đã đầy đầu”, ông Đỏ nói.
Giá muối lao dốc làm không ít diêm dân ở Lý Nhơn điêu đứng. Như trường hợp của anh Chum ở Tân Điền chẳng hạn. Những vuông muối của anh đã quá ngày (hơn 10 ngày) trắng xóa nhưng anh vẫn chưa thể cào vì không có tiền thuê công thợ. Hơn nữa, trong chòi muối của anh đã đầy, bên bờ ruộng cũng đã có những đống muối cao như núi. Sở dĩ muối của anh nhiều thế là vì, năm rồi thấy giá muối cứ tăng liên tục, anh tích trữ. Bây giờ giá muối quá thấp, không ai mua nên anh đành phó mặc cho trời!
Cũng vì giá muối năm rồi lên trên 100.000 đồng mỗi tạ nên ông Chín Đông ở Tân Điền vay gần 300 triệu đồng dỡ hơn chục héc ta đầm của mình ở khu vực Tiền Giang (thuộc ấp Tân Điền) ra làm ruộng muối. Vì diện tích quá lớn nên ông cho người ta thuê làm theo tỷ lệ ăn chia sản lượng muối sau thu hoạch, năm đầu là 3/7 (chủ đất 3, người thuê 7). Nhưng với giá muối như hiện nay thì không phải ông Chín Đông lỗ mà cả người thuê ruộng của ông cũng lỗ nặng.
Hai anh em anh Đạt ở Gò Công thuê được 1,3 héc ta ruộng muối ở gần trụ sở xã Lý Nhơn với “giá hời”. Anh Đạt cho biết, tỷ lệ ăn chia giữa anh (người thuê) và chủ ruộng là 8/2 nhưng tính ra anh vẫn lỗ công. Có thể nói, đến nay, gần hết vụ muối, với 1,3 héc ta ruộng anh em họ thu được khoảng 700 tạ. Nếu bán với giá muối như hiện nay (nhưng chưa chắc bán được) thì coi như họ đã lỗ công. Vì nếu hai anh em anh Đạt đi làm công cho người ta thì mỗi tháng được 5 triệu, vị chi năm tháng là 25 triệu; trong khi họ thuê ruộng làm thì năm tháng chỉ thu được 20 triệu đồng (700 tạ x 36.000 đồng – 20%).
Lý giải việc giá muối trong nước giảm, ông Nguyễn Thành Biên, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho rằng: “Giá muối thấp do ảnh hưởng của El Nino – hạn hán tạo điều kiện cho sản xuất muối. Sản lượng muối thu được lớn, dẫn đến cung vượt cầu…”.
Tuy nhiên, tại cuộc họp báo về tình hình nhập khẩu muối hôm 12-3-2010 do Bộ Công Thương tổ chức, người ta được biết trước đó Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài Chính, Bộ Công Thương đã thống nhất công bố hạn ngạch muối nhập khẩu năm 2010 lên đến 260.000 tấn và các doanh nghiệp đã nhập về 170.000 tấn. Nhưng đó là con số nhập khẩu trong hạn ngạch còn con số nhập khẩu ngoài hạn ngạch thì có lẽ còn nhiều hơn rất nhiều. Vì theo Tổng cục Hải quan, chỉ trong hai tháng đầu năm 2010, lượng muối nhập khẩu là 75.000 tấn, trong đó chỉ có 20.000 tấn là nhập khẩu theo hạn ngạch.
Theo Bộ Công Thương, giá muối trên thị trường thế giới hiện nay chỉ khoảng 30 đô la Mỹ/tấn. Vì vậy không thể nói nhập khẩu muối không ảnh hưởng đến giá muối trong nước.
Trước việc giá muối giảm mạnh, để đảm bảo đời sống của diêm dân, các cơ quan chức năng đã quyết định tạm thời chưa xem xét việc cấp hạn ngạch nhập khẩu cho lượng muối còn lại theo kế hoạch. Tuy nhiên, về lâu dài, các cơ quan chức năng cần có cơ chế chính sách hợp lý để phát triển nghề muối, nhất là cần hỗ trợ diêm dân trong khâu sản xuất để tăng tính cạnh tranh về năng suất cũng như chất lượng của muối Việt Nam – một đất nước có lợi thế bờ biển dài hơn 3.000 cây số.
Còn hiện tại diêm dân ở Lý Nhơn chỉ biết trông chờ…
______________________________________________________________________________________________
(*) Xã Lý Nhơn có gần 1.000 héc ta ruộng muối trong tổng diện tích 1.618 héc ta (tăng 102 héc ta so với năm 2009) ruộng muối của huyện Cần Giờ.
