Trung Quốc khiếu nại lên WTO việc Mỹ hạn chế xuất khẩu chip cao cấp

(KTSG Online) – Bộ Thương mai Trung Quốc vừa gửi đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) để phản đối việc Mỹ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip cao cấp cũng như công cụ sản xuất chip đối với các công ty Trung Quốc.

• Cuộc chiến chip Mỹ-Trung định hình lại chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu
• Mỹ siết chặt kiểm soát xuất khẩu để cắt đứt nguồn chip cao cấp sang Trung Quốc

Thông báo của Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 12-12 cho hay: “Việc Trung Quốc đệ đơn kiện Mỹ ở WTO là để giải quyết các mối quan ngại của Trung Quốc thông qua các biện pháp pháp lý và là cách cần thiết để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình”.

Hồi đầu tháng 10, Bộ Thương mại Mỹ đã công bố các quy định mới nhằm hạn chế xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc. Theo đó, các công ty Mỹ sẽ không còn được phép cung cấp chip cao cấp, thiết bị sản xuất chip và một số sản phẩm công nghệ khác cho Trung Quốc trừ khi họ nhận được giấy phép đặc biệt. Chip cao cấp được sử dụng trong các ứng dụng trí tuệ nhân tạo và siêu máy tính ở Trung Quốc.

Các quy định mới cũng cấm các công ty Mỹ bán công cụ sản xuất chip nhớ và chip logic cao cấp cho Trung Quốc nếu chưa có giấy phép. Đáng chú ý, Bộ Thương mại Mỹ cũng cấm các công ty khác trên toàn thế giới bán các sản phẩm chip cao cấp sang Trung Quốc nếu chúng được sản xuất bằng công nghệ, phần mềm hoặc máy móc của Mỹ.

Bộ Thương mại Trung Quốc trích động thái này của Mỹ đe dọa sự ổn định của chuỗi cung ứng toàn cầu và gọi đó là “một thực hành điển hình của chủ nghĩa bảo hộ thương mại”. Các quan chức Mỹ cho rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip nhằm bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia.

Các nhà phân tích xem các biện pháp kiểm soát xuất khẩu như vậy là mối đe dọa lớn đối với tham vọng công nghệ của Trung Quốc vì ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ và các nước hợp tác với Mỹ về thiết kế chip và sản xuất chip. Các hạn chế xuất khẩu được áp đặt trong bối cảnh Washington tìm cách tăng cường năng lực sản xuất chip trong nước, sau khi tình trạng thiếu chip trước đó trong đại dịch Covid-19 đã làm nổi bật sự phụ thuộc của nước này vào hàng nhập khẩu từ nước ngoài.

Washington cũng đã gây áp lực buộc các đối tác an ninh của mình tuân thủ các hạn chế xuất khẩu liên quan đến chip sang Trung Quốc. Hôm 12-12, Jake Sullivan, Cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng, xác nhận Washington đã trao đổi với các đối tác bao gồm Nhật Bản và Hà Lan để thắt chặt các hạn chế xuất khẩu liên quan đến chip sang Trung Quốc, theo Reuters.

Bắc Kinh đã cố gắng vận động các nước khác không ủng hộ các hạn chế xuất khẩu chip của Mỹ. Tháng trước, tại hội nghị thượng đỉnh của khối các nền kinh tế lớn G20 ở Bali (Indonesia), Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp các nhà lãnh đạo từ Hàn Quốc và Hà Lan, hai nước nắm vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng sản xuất chip toàn cầu. Ông đã kêu gọi hai nước này tăng cường hợp tác trong lĩnh vực sản xuất công nghệ cao và tránh “chính trị hóa các vấn đề kinh tế và thương mại”.

Các tranh chấp thương mại thông qua WTO có thể mất nhiều năm để giải quyết. Trung Quốc đã thực hiện bước đầu tiên của quy trình khiếu nại Mỹ, được gọi là yêu cầu tham vấn.

Adam Hodge, người phát ngôn Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, cho biết Mỹ đã nhận được yêu cầu tham vấn từ Trung Quốc liên quan các hạn chế xuất khẩu chất bán dẫn. Ông nói: “Như chúng tôi đã thông báo với Trung Quốc, những hành động kiểm soát xuất khẩu chip có trọng điểm này liên quan đến an ninh quốc gia và WTO không phải là diễn đàn thích hợp để thảo luận các vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia”.

WTO cũng có các điều khoản cho phép các nước áp đặt các hạn chế xuất khẩu vì lợi ích an ninh quốc gia. Điều này có thể gây khó khăn cho Trung Quốc trong việc giành chiến thắng trong vụ khiếu nại này.

Viết trên Twitter hôm 13-12, Pranay Kotasthane, chủ tịch chương trình địa chính trị công nghệ cao tại Viện Takshashila (Ấn Độ), nhận định: “Nếu đây là phản ứng đối với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip của Mỹ, thì điều đó cho thấy Trung Quốc có các lựa chọn hạn chế. Do WTO có các ngoại lệ đối với các mối lo ngại về an ninh quốc gia, có thể được định nghĩa rộng rãi, nên khiếu nại của Trung Quốc khó có thể dẫn đến bất kỳ thay đổi nào về chính sách xuất khẩu chip của Mỹ”.

Chip là một nguồn cơn gây căng thẳng ngày càng dâng cao giữa Mỹ và Trung Quốc. Trong những năm gần đây, Washington đã gia tăng áp lực lên lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc bằng cách hạn chế quyền tiếp cận các linh kiện chip và máy móc cao cấp.

Trước các hạn chế xuất khẩu chip công bố hồi tháng 10, chính phủ Mỹ cũng đã cấm bán một số sản phẩm công nghệ nhất định của các công ty cụ thể của Trung Quốc, chẳng hạn như tập đoàn thiết bị viễn thông và điện thoại thông minh Huawei. Để đảm bảo nguồn cung cấp chip, Bắc Kinh đã tăng cường nỗ lực thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn trong nước trong những năm gần đây.

Vào tháng 11-2018, chỉ vài tháng sau khi Washington cấm các công ty Mỹ cung cấp linh kiện và dịch vụ đối với gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc ZTE, Bắc Kinh đã thành lập một liên minh công nghiệp gồm các công ty và viện nghiên cứu như một phần trong nỗ lực thiết kế chip tiên tiến. Nhiệm vụ trọng tâm của liên minh là phát triển Risc-V, một kiến trúc thiết kế chip nguồn mở. Các thành viên của liên minh bao gồm Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, Alibaba, Tencent và Baidu.

Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, Chủ tịch Tập Cận Bình đã xem việc giảm sự phụ thuộc của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng sản xuất chip của nước ngoài là trọng tâm trong chương trình nghị sự kinh tế.

Theo IC Insights, người tiêu dùng Trung Quốc đóng góp khoảng 186,5 tỉ đô la Mỹ trong thị trường bán dẫn toàn cầu trị giá 510 tỉ đô la Mỹ vào năm 2021. Tuy nhiên, các nhà máy chip thuộc sở hữu của các công ty Trung Quốc chỉ chiếm 12,3 tỉ đô la Mỹ trong con số này.

Theo CNN, CNBC