(KTSG Online) – Năm ngoái, các nhà máy ở Trung Quốc đã lắp đặt số lượng robot gần ngang ngửa so với phần còn lại của thế giới khi Bắc Kinh thúc đẩy quá trình tự động hóa và củng cố vị thế thống trị sản xuất trong bối cảnh dân số trong độ tuổi lao động đang giảm dần.
- Doanh nghiệp Trung Quốc thay đổi chiến lược kinh doanh để ứng phó chi phí tăng cao
- Đầu tư của Trung Quốc chảy mạnh vào quỹ mạo hiểm ở Thung lũng Silicon
Theo dữ liệu mới được The Wall Street Journal phân tích từ Liên đoàn robot quốc tế (IFR), các lô hàng robot công nghiệp nhập khẩu vào Trung Quốc năm 2021 đã tăng 45% so với năm trước lên hơn 243.000 đơn vị.
Tốc độ lắp đặt robot tăng nhanh khi lao động giá rẻ thiếu hụt
Năm ngoái, Trung Quốc chiếm gần một nửa tổng số lượng robot công nghiệp hạng nặng được lắp đặt trên toàn cầu, củng cố vị thế thị trường số 1 cho các nhà sản xuất robot trên thế giới. Dữ liệu IFR cho thấy Trung Quốc đã lắp đặt số lượng robot mới gần gấp đôi so với các nhà máy ở châu Mỹ và châu Âu trong năm trước. Dữ liệu IFR cho thấy lượng robot công nghiệp lắp đặt trên toàn thế giới tăng 27% trong năm 2021, lên 486.800 đơn vị.
Mặc dù thuật ngữ “robot công nghiệp” bao gồm một loạt các sản phẩm nhưng để được đưa vào số liệu thống kê của IFR, chúng phải là thiết bị đa năng, có thể lập trình và được sử dụng trong các ứng dụng công nghiệp tự động.
Tốc độ tự động hóa nhanh chóng của Trung Quốc một phần là do nước này đang chạy đua để bắt kịp các nước giàu có hơn. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đứng sau Mỹ và các cường quốc sản xuất như Nhật Bản, Đức và Hàn Quốc về mức độ phổ biến của robot trên dây chuyền sản xuất.
Quá trình tự động hóa nhanh chóng cũng phản ánh thực tế là các nhà máy của Trung Quốc cần phải thích ứng khi nguồn cung lao động giá rẻ của nước này giảm đi và tiền lương tăng lên.
Liên hợp quốc dự báo Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc để trở thành nước đông dân nhất thế giới ngay trong năm tới. Nhóm dân số 20-64 tuổi, phần lớn đang ở trong độ tuổi lao động, của Trung Quốc có thể đã đạt mức đỉnh điểm, và dự kiến sẽ giảm mạnh sau năm 2030 do dân số Trung Quốc già đi và tỷ lệ sinh ở mức thấp.
Bằng cách sử dụng nhiều robot hơn, các nhà máy của Trung Quốc có thể khỏa lấp khoảng trống trên thị trường lao động đang ngày càng nới rộng và giảm chi phí.
Theo nhận định của nhiều nhà kinh tế, vì Trung Quốc không còn có thể dựa vào lực lượng lao động ngày càng tăng như trước đây để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nên giải pháp tự động hóa là cách chắc chắn nhất để nâng cao năng suất của người lao động. Đây cũng là điều cần thiết nếu Trung Quốc muốn bứt phá khỏi nhóm các nước có
mức thu nhập trung bình.
Dữ liệu từ Conference Board cho thấy sản lượng 1 giờ làm việc ở Trung Quốc vào năm 2021 bằng 1/4 mức trung bình của nhóm 7 cường quốc công nghiệp G7 và và 1/5 của Mỹ.
Hơn nữa, tốc độ tăng trưởng năng suất của Trung Quốc đã chậm lại trong những năm gần đây. Sau khi tăng với tốc độ trung bình hàng năm 9% trong giai đoạn
2000-2010, sản lượng 1 giờ làm việc ở Trung Quốc tăng chậm lại ở mức 7,4% một năm trong thập niên tiếp theo.
Trung Quốc vẫn là công xưởng của thế giới, chiếm 29% sản lượng toàn cầu, theo dữ liệu của Liên hợp quốc, bất chấp căng thẳng thương mại với Mỹ và sự lo ngại ngày càng tăng của phương Tây về việc quá phụ thuộc vào hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc.
Nhiều lao động trẻ “chê” việc làm tại nhà máy và chỉ muốn tìm những công việc linh hoạt hơn trong lĩnh vực dịch vụ đang tăng trưởng của Trung Quốc và thời kỳ bùng nổ của làn sóng dân nông thôn nhập cư vào thành thị ở nước này đang kết thúc.
Theo ước tính của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), có khoảng 147 triệu người làm việc trong lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc vào năm 2021, giảm so với mức cao nhất năm 2012 là 169 triệu. ILO cho biết việc làm trong lĩnh vực dịch vụ ở Trung Quốc đã tăng 32% lên khoảng 365 triệu người trong cùng kỳ.
Ngoài việc giúp giải quyết áp lực từ những thay đổi đó, tự động hóa cũng có thể hỗ trợ các nhà máy Trung Quốc tập trung nhiều hơn vào các nhiệm vụ sản xuất tân tiến, đòi hỏi độ chính xác cao hơn mức mà hầu hết con người có thể quản lý, trong khi robot đang có chi phí rẻ hơn.
Hiệu quả sản xuất cải thiện nhờ robot
Tại Thâm Quyến, Dobot, nhà sản xuất cánh tay robot nhỏ được sử dụng trong ngành công nghiệp và giáo dục, đã phát triển một hệ thống robot cho một khách hàng ở Trung Quốc chuyên sản xuất tai nghe không dây cho Apple.
Hệ thống này sử dụng cánh tay robot để lắp nam châm vào hộp đựng tai nghe, một quy trình từng đòi hỏi 4 người phối hợp. Xie Junjie, Giám đốc sản phẩm tại Dobot, cho biết đội ngũ con người có thể lắp nam châm cho khoảng 650 hộp đựng tai nghe trong một giờ nhưng cánh tay robot có thể hoàn thành công việc đó cho 800 hộp tai nghe trong một giờ. Xie Junjie nói: “Tự động hóa là một xu hướng tất yếu”.
Dữ liệu sơ bộ từ Trung Quốc cho thấy lượng robot lắp đặt ở các nhà sản xuất thiết bị điện tử tăng 30% trong năm 2021 khi các nhà xuất khẩu tìm cách bắt kịp nhu cầu bùng nổ của phương Tây đối với hàng tiêu dùng.
Các lĩnh vực khác bao gồm sản xuất ô tô, nhựa, cao su, kim loại và máy móc cũng đầu tư mạnh cho robot. Dữ liệu của IFR cho thấy số lượng robot lắp đặt trong lĩnh vực ô tô của Trung Quốc tăng gần 90% vào năm ngoái.
Mặc dù lĩnh vực chế tạo robot trong nhà của Trung Quốc đang phát triển, nhưng hầu hết các robot công nghiệp được lắp đặt ở Trung Quốc hồi năm ngoái đều được sản xuất ở nước ngoài, chủ yếu ở Nhật Bản.
Manabu Okahisa, người điều hành chi nhánh tại Trung Quốc của nhà sản xuất robot Yaskawa Electric (Nhật Bản), cho biết tốc độ triển khai robot của Trung Quốc phản ánh sự sẵn sàng thử nghiệm công nghệ mới của các công ty.
Liu Hui, Giám đốc sản xuất thông minh tại bộ phận kinh doanh máy móc xúc và đào đất của Công ty máy móc xây dựng Xuzhou Construction thuộc sở hữu nhà nước, cho biết công ty bắt đầu thử nghiệm tự động hóa quy mô lớn vào đầu năm 2012.
Lý do đằng sau nỗ lực thúc đẩy tự động hóa này là việc tuyển dụng công nhân ngày càng khó khăn. Trước khi tự động hóa, việc chế tạo một máy xúc lật ở Công ty Xuzhou Construction đòi hỏi các đội công nhân gồm 11 người làm việc trong hai ca 10 giờ để phân loại khoảng 10.000 linh kiện.
Giờ đây, hai công nhân giám sát một robot có thể làm cùng công việc đó chỉ trong một ca làm việc. Số lượng công nhân trên dây chuyền sản xuất của công ty này giảm 56% so với trước khi tự động hóa, trong khi năng lực sản xuất tổng thể hàng ngày cao hơn 50%.
Những công nhân ở lại được trả lương cao hơn vì họ có tay nghề cao hơn. Trước đây, một người thợ hàn chỉ cần biết hàn là được. “Giờ đây, họ cần biết công nghệ tự động hóa và cách vận hành thiết bị thông minh ngoài công nghệ hàn”, Liu Hui nói.
Jay Huang, Giám đốc nghiên cứu tại Công ty Bernstein, cho biết tính kinh tế của thị trường lao động đang thay đổi của Trung Quốc và những cải tiến về công nghệ robot sẽ đưa Trung Quốc bước vào thời kỳ áp dụng robot bùng nổ. Ông dự đoán Trung Quốc sẽ có từ 3,2-4,2 triệu robot công nghiệp làm việc trên dây chuyền sản xuất vào năm 2030, tăng so với khoảng con số 1 triệu hiện tại.
Ông nói kinh nghiệm rút ra từ đại dịch Covid-19 của Trung Quốc đã làm nổi bật lợi thế của tự động hóa vì tình trạng phong tỏa diễn ra liên tục gây ra tình trạng thiếu công nhân, khiến sản lượng của nhà máy bị gián đoạn nghiêm trọng. Ông nói: “Các nhà sản xuất đã đúc rút từ kinh nghiệm trực tiếp rằng nếu bạn không tự động hóa, bạn không thể sản xuất”.
Cũng như Mỹ và các nước phương Tây khác bắt đầu đặt câu hỏi về sự phụ thuộc quá mức đối với hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc, Bắc Kinh dưới thời lãnh đạo của Chủ tịch Tập Cận Bình đã chủ trương giảm bớt sự phụ thuộc của Trung Quốc vào thị trường
nước ngoài và mở rộng thị phần chuỗi cung ứng toàn cầu của các công ty trong nước.
Susanne Bieller, Tổng thư ký IFR, cho biết áp lực thị trường lao động khiến vai trò của robot trở nên rất quan trọng để thực hiện mục tiêu đó. Bà nói: “Trung Quốc không thể làm điều đó nếu không tự động hóa”.
Theo WSJ
