El Nino – người mừng kẻ lo

El Nino – người mừng kẻ lo

Phạm Thị Kim Dung - IPSARD (*)

Hiện tượng thời tiết El Nino đang diễn ra có tác động khó lường tới các thị trường nông sản, nhất là gạo, cà phê, cao su... của thế giới. Ảnh caphevietnam.com

(TBKTSG Online) - Mùa đông đến muộn và ấm bất thường ở miền Bắc Việt Nam đã cho thấy dấu hiệu rõ rệt của El Nino.

Hiện tượng này được cho rằng sẽ đạt đỉnh vào cuối năm 2015 và còn tiếp diễn trong những tháng đầu năm 2016, là đợt mạnh nhất kể từ năm 1997-98 và sẽ đạt đỉnh vào cuối năm nay. Trung tâm Dự báo Khí hậu Mỹ khẳng định 95% khả năng hiện tượng El Nino sẽ kéo dài đến giữa tháng 3 năm 2016. Trong báo cáo đặc biệt tháng 10 vừa qua của Ngân hàng Thế giới, El Nino được cho là sẽ gây ra thời tiết khô khắp Trung Mỹ và một phần Nam Mỹ, trong khi thời tiết ẩm ướt hơn bình thường được dự báo sẽ diễn ra tại Brazil và Đông Bắc Argentina – một khu vực sản xuất cà phê, đậu tương và một số loại ngũ cốc lớn của thế giới.

Tính đến tháng 9, lượng mưa tại hầu khắp nước Úc thấp hơn trung bình, nước này là nhà xuất khẩu lúa mì lớn thứ 5 thế giới. Tại Đông Á, thời tiết khô hơn thông thường được dự báo sẽ tiếp diễn, đặc biệt là tại Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. Tại Indonesia, các dự đoán gần đây cho thấy sản lượng gạo của nước này sẽ giảm từ 1-2 triệu tấn, tương đương 1,5-3% sản lượng gạo. Ngoài gạo, nước này cũng là nhà cung cấp dầu cọ và cao su lớn của thế giới.

Tại khu vực Trung Á, El Nino có thể sẽ làm tăng lượng tuyết phủ trên các khu vực miền núi, giúp cải thiện nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp vào mùa hè 2016 tại một số nước, bao gồm Afghanistan, Iran, Tajikistan, và Uzbekistan (nhà xuất khẩu bông lớn thứ 4 thế giới).

Cho tới nay, giá ngũ cốc quốc tế và nội địa đều chưa trải qua đợt biến động lớn nào, thậm chí ngay cả tại các nước chịu rủi ro El Nino. El Nino có khả năng sẽ chỉ ảnh hưởng cục bộ tới các thị trường lương thực – thực phẩm nội địa có ít mối liên kết với các thị trường quốc tế, chủ yếu là các thị trường địa phương tại các nước đang phát triển (**) .

Theo Bộ Nông nghiệp Indonesia, mùa khô năm nay kéo dài cộng với ảnh hưởng của hiện tượng El Nino đã khiến 200.000 héc ta lúa bị thiếu nước, trong đó có 30.000 héc ta mất trắng. Do tình trạng hạn hán, chính phủ Thái Lan cũng kêu gọi nông dân trên toàn quốc dừng trồng lúa và chuyển sang canh tác các giống cây trồng khác sử dụng ít nước tưới. Mùa khô của Thái Lan dự kiến sẽ bắt đầu vào tháng 11 và hiện nhiều khu vực của Thái Lan đang chịu nạn hạn hán nghiêm trọng dù vẫn còn trong mùa mưa. Những yếu tố này mở ra cơ hội xuất khẩu gạo cho Việt Nam đến hết quí 1/2016.

Giá cao su dự báo sẽ phục hồi trong năm 2016 một phần do tác động của hiện tượng El Nino tại một số nước sản xuất lớn. Ảnh: Dự báo của Quỹ Tiền tệ quốc tế

Giá cao su có thể sẽ phục hồi nếu hiện tượng thời tiết El Nino ảnh hưởng tiêu cực đến sản lượng cao su tại một số nước sản xuất lớn. Nếu El Nino gây ra hạn hán kéo dài, giá cao su có thể sẽ tăng lên 200 - 210 yen/kg trên sàn Tocom, theo dự báo của giới chuyên gia. Tuy vậy, El Nino làm mùa đông ấm hơn ở khu vực Bắc Mỹ có thể sẽ giữ giá dầu và khí đốt ở mức thấp nên chi phí sản xuất cao su tự nhiên duy trì thấp, gây ảnh hưởng trái chiều lên giá cao su. Mặt khác, nhu cầu tiêu thụ cao su trên thế giới đang dần phục hồi, tập trung vào các thị trường lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, châu Âu và Nhật Bản. Thêm vào đó, nông dân của một số nước không còn mặn mà với việc trồng cao su, thậm chí đã chặt để chuyển sang canh tác các loại cây trồng khác, điển hình là nông dân Ấn Độ.

El Nino đang có những ảnh hưởng trái chiều tới sản xuất cà phê tại những nước lớn. Trong khi đó, sản xuất tại Brazil có vẻ chịu ảnh hưởng của El Nino nặng nề hơn. Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sản lượng cà phê của Brazil sẽ dưới 50 triệu bao trong niên vụ 2015/16 và kích cỡ cà phê cũng có thể nhỏ hơn niên vụ vừa qua. Sản xuất tại Brazil, ở cả vùng trồng arabica và robusta lớn của nước này, đều được cho là đang chịu thiệt hại không thể khắc phục gây ra bởi El Nino.

Rabobank ước tính El Nino sẽ khiến sản lượng cà phê thế giới giảm 2,7 triệu tấn; trong đó, suy giảm sản lượng cà phê tại Indonesia được dự đoán dạo động từ 2,5-10 triệu bao. Rabobank cho rằng giá cà phê kỳ hạn sẽ tăng vào đầu năm 2016. Dự đoán về xuất khẩu cà phê Việt Nam khá tích cực, khi nông dân Việt Nam quyết định xả hàng vào đầu niên vụ mới, cũng là lúc nguồn dự trữ cà phê robusta từ Brazil giảm do nước này bán ồ ạt vào thời điểm nông dân Việt Nam giữ hàng và sản lượng cà phê của một loạt nước sản xuất lớn trong niên vụ tới giảm do ảnh hưởng của El Nino.

--

(*) Quan điểm phân tích của cá nhân không đại diện cho quan điểm của Viện Chính sách và chiến lược PTNNNT
(**) Brown and Kshirsagar 2015