Thế khó của ngân hàng trong việc giải ngân vốn vay

(KTSG Online) - Đại diện một số ngân hàng đánh giá khả năng hấp thụ tín dụng thấp trong giai đoạn đầu năm 2024 do tổng cầu thế giới và trong nước phục hồi chậm. Trong khi đó, năng lực tài chính của các doanh nghiệp vẫn đang suy giảm, áp lực nợ xấu hiện hữu đẩy ngân hàng vào thế khó khi giải ngân vốn vay.

• Những biến số tác động tới tăng trưởng tín dụng năm 2024
• Dư nợ tín dụng quí 1-2024 dự báo tăng 4,4%

Thông tin này được chia sẻ tại hội nghị về đẩy mạnh tín dụng ngân hàng sáng 20-2. Đây cũng là yếu tố khiến hội nghị được tổ chức nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng hiệu quả ngay từ những tháng đầu năm.

Vì sao tín dụng giảm trong tháng đầu năm?

Theo số liệu công bố mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước tại Hội nghị trực tuyến đẩy mạnh tín dụng ngân hàng năm 2024, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đã có bước chững lại trong tháng đầu năm 2024. Tính đến cuối tháng 1, tín dụng toàn hệ thống giảm 0,6% so với cuối năm 2023.

Bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế thuốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết, có 5/9 nhóm tổ chức tín dụng ghi nhận tín dụng giảm.

Cụ thể, nhóm ngân hàng liên doanh ghi nhận tín dụng giảm mạnh nhất với 3,41%. Nhóm ngân hàng 100% vốn nhà nước giảm 2,2%, nhóm ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước giảm 0,88%, nhóm thương mại cổ phần giảm 0,51%, nhóm ngân hàng nước ngoài giảm 0,32%.

Ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank, cho rằng hiện mặt bằng lãi suất, gồm huy động và cho vay, đã giảm về mức trước Covid-19. Đồng thời ban hành gói tín dụng 60.000 tỉ đồng cho vay cá nhân từ đầu năm 2024 và đẩy mạnh cho vay xuất khẩu, với mức lãi suất cho vay ưu đãi ở mức thấp, tối đa chỉ 2,5% một năm. Do đó, lãi suất không còn là vấn đề đối với người đi vay.

Đồng quan điểm, ông Phạm Quốc Thanh, Tổng giám đốc HDBank, cho biết ngân hàng đã, đang từng bước giảm lãi suất cho vay và chuẩn bị giảm thêm 0,3-0,5% lãi suất cho vay với khách hàng. Như vậy lãi suất hiện nay không còn là rào cản đối với người đi vay, mà quan trọng hơn là sức cầu của thị trường.

"Việc dư nợ tín dụng giảm trong những tháng đầu năm cũng là chuyện bình thường, vì nhu cầu vốn của khách hàng trong những tháng đầu năm chưa cao”, ông Thanh nói và cho rằng mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm ở mức 15% mà NHNN đặt ra có khả năng sẽ đạt được.

Với riêng HDBank, vị này cho biết dư nợ tín dụng trong tháng 1-2024 tăng khoảng 0,2%, nhưng qua đầu tháng 2-2024 – khi thị trường khả quan hơn thì dư nợ tín dụng ước tính cuối tháng 2-2024 tăng khoảng 2%.

Thực trạng mặt bằng lãi suất giảm, room tín dụng dồi dào, ngân hàng thừa vốn nhưng tín dụng lại giảm. Đại diện các ngân hàng lý giải nguyên nhân là do thiếu khách hàng vay. Ngoài ra, sức hấp thụ vốn của nền kinh tế chưa đủ để doanh nghiệp vay vốn kinh doanh.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Tổng giám đốc Vietcombank, thông tin tín dụng của ngân hàng trong tháng 1-2024 sụt giảm 2,3% so với cuối năm 2023, tương ứng mức giảm 30.000 tỉ đồng. Trong đó, tín dụng bán buôn giảm 19.000 tỉ đồng, tín dụng bán lẻ giảm 11.000 tỉ đồng.

Nguyên nhân là trong tháng 1-2023, tín dụng tiêu dùng bất động sản tiếp tục đà suy giảm từ năm 2023 đến nay. Tình hình kinh tế khó khăn, thu nhập người dân sụt giảm, thị trường bất động sản tiếp tục trầm lắng, các dự án bất động sản mới được cấp phép trong năm 2023 ít mà vướng mắc pháp lý vẫn còn nhiều cũng khiến suy giảm đà tăng trưởng.

Bên cạnh những yếu tố trên, tăng trưởng tín dụng tại Vietcombank thấp còn do một số yếu tố đặc thù của ngân hàng này. Đó là dư nợ tín dụng ngắn hạn bán buôn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ của ngân hàng với 70%.

Đây vốn là khoản dư nợ cho vay phục vụ thanh toán quốc tế, tài trợ thương mại có tính thời vụ, thường tập trung vào trước tháng tết. Tuy nhiên, cầu của nhóm doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp FDI lại giảm mạnh trong dịp đầu năm 2024 do xu hướng trả nợ vay vào cuối năm để phục vụ nhu cầu quyết toán.

“Dư nợ tín dụng có xu hướng giảm vào tháng 1, tháng 2 hàng năm và sẽ tăng trở lại vào các tháng tới, không có gì bất thường. Khoảng cuối quí 1 và đầu quí 2-2024, tín dụng của khách hàng doanh nghiệp, cá nhân sẽ tăng trở lại”, ông Tùng nhận định.

Một số ngân hàng khác cũng nhận định, nguyên nhân chính dẫn tới tăng trưởng tín dụng thấp là sức hấp thụ vốn của nền kinh tế 2024 còn chậm, gặp nhiều khó khăn thách thức. Trong đó, Động lực tăng trưởng kinh tế như xuất khẩu, đầu tư tư nhân phục hồi chậm, giải ngân đầu tư công cũng vẫn chậm và ảnh hưởng từ những yếu tố bất lợi từ thị trường quốc tế.

Báo cáo của Agribank cũng cho thấy tăng trưởng tín dụng ngân hàng này giảm hơn 1% giai đoạn từ đầu năm tới trước ngày 15-1, nhưng từ ngày 15-1 đã có sự phục hồi. Tới thời điểm hiện tại, tăng trưởng tín dụng của ngân hàng chỉ giảm gần 1%. Đặc thù của Agribank là dư nợ cho vay cá nhân chiếm 70%, nên thường dư nợ tín dụng sẽ giảm mạnh vào đầu năm, cuối năm sẽ tăng.

"Tốc độ hồi phục của nền kinh tế còn chậm, tới quí 3 và 4 mới có xu hướng rõ rệt. Có thể tăng trưởng tín dụng khoảng 5-6% tính đến hết quí 2-2024", ông Phạm Toàn Vượng, Tổng giám đốc Agribank dự báo.

Muốn tăng trưởng tín dụng phải kích cầu tiêu dùng

Để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng thời gian tới, ông Đào Minh Tú, Phó thống đốc NHNN cho rằng, các ngân hàng cần đẩy mạnh cho vay tiêu dùng trong năm để kích cầu tiêu dùng. Qua đó khơi thông đầu ra sản phẩm cho doanh nghiệp – một giải pháp góp phần gián tiếp kích thích nhu cầu vay vốn của khách hàng.

Hiện đã có hai ngân hàng tham gia gói cho vay tiêu dùng là HDBank và VPBank với giá trị 10.000 tỉ đồng mỗi ngân hàng. Việc cho vay sẽ được thực hiện thông qua hai công ty tài chính là FE Credit và HD SAISON. Nhưng Tú vẫn đề nghị các ngân hàng khác có nhu cầu tham gia gói cho vay tiêu dùng này cũng nên tham gia mạnh hơn.

Giải pháp đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng nhằm kích cầu sức mua được đưa ra trong bối cảnh nền kinh tế tồn tại khó khăn, khả năng tiêu dùng của người dân chưa tăng trưởng nhiều. Số liệu của NHNN cũng cho thấy tăng trưởng tín dụng tiêu dùng của các công ty tài chính giảm mạnh trong thời gian gần đây.

Cụ thể, dư nợ tín dụng tiêu dùng của các công ty tài chính giảm khoảng 40% so với cuối năm ngoái. Tính đến cuối tháng 9-2023, tổng dư nợ cho vay của các công ty tài chính chỉ còn 134.000 tỉ đồng, trong khi nợ xấu tăng 10-15%.

Trước tình hình này, ông Nguyễn Đức Vinh, Tổng giám đốc VPBank kiến nghị, cần gia hạn Thông tư 02/2023 thêm khoảng 12 tháng, tính từ thời điểm chính sách này hết liệu lực vào cuối tháng 6-2024, để tạo điều kiện cho khách hàng trong việc trả nợ.

Theo vị này, việc Thông tư 02/2023 hết hiệu lực trong thời gian tới sẽ tạo áp lực rất lớn về trả nợ cho các doanh nghiệp. Ngược lại, việc xử lý nợ xấu tại doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng cũng gặp khó khăn trong bối cảnh Nghị quyết 42 không được thể chế hóa thành luật pháp. Trong khi đó, Luật các Tổ chức tín dụng (sửa đổi) cũng không có nhiều điều khoản về thu hồi nợ có thể gây khó khăn cho ngân hàng trong thời gian tới.

“Việc thu hồi nợ hiện nay gặp không ít khó khăn, nhất là đối với việc thu hồi nợ tín dụng tiêu dùng càng khó hơn nên nhân sự trong bộ phận thu hồi nợ cũng sụt giảm mạnh. Với FE Credit, số lượng nhân viên thu hồi nợ giảm đến 50%”, ông Vinh thông tin.

Với tín dụng tiêu dùng, mặc dù còn khó khăn nhưng theo Phó thống đốc Đào Minh Tú, chỉ có đẩy mạnh cho vay tiêu dùng thì mới có thể kích cầu được sức mua. Từ đó đẩy mạnh tín dụng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra,việc đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng chính thống từ ngân hàng và công ty tài chính sẽ đẩy lùi được tín dụng "đen" đang hoành hành hiện nay.

Trong bối cảnh này, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, công tác tín dụng sẽ tiếp tục là hoạt động trọng tâm trong năm 2024. NHNN đã chủ động thông báo mức tăng trưởng tín dụng cho từng tổ chức tín dụng, dựa trên xếp loại theo Thông tư 52. Vì vậy các tổ chức tín dụng đã có thể đề ra chủ động kế hoạch kinh doanh, điều hành.

“Năm nay các tổ chức tín dụng phải có những đánh giá, nhận diện đầy đủ để tăng trưởng tín dụng bám sát thực tế. Cùng với đó, tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động, để từ đó giảm lãi suất cho vay đối với người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, các tổ chức tín dụng phải cân đối nguồn vốn huy động, nguồn vốn cho vay để đảm bảo kiểm soát các rủi ro như về tín dụng, thanh khoản…”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho hay.