Điều trị tai biến mạch máu não bằng y học cổ truyền
 |
| Có rất nhiều nguyên nhân gây ra TBMMN như cao huyết áp, huyết áp thấp, xơ vữa động mạch… |
(TBKTSG) – Tai biến mạch máu não (TBMMN) là một bệnh rất phổ biến hiện nay, gây không ít nỗi thống khổ cho bản thân bệnh nhân và gia đình. Đây là bệnh lý để lại những di chứng rất nặng nề, bệnh nhân có thể bị tàn phế (thường là liệt nửa người dạng co cứng).
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra TBMMN như cao huyết áp, huyết áp thấp, xơ vữa động mạch, lựu động mạch, chấn thương sọ não… Tây y và Đông y đã đề cập rất nhiều đến di chứng của TBMMN trong nhiều tài liệu y khoa cũng như trên những phương tiện thông tin đại chúng. Bài viết này chỉ đề cập đến vấn đề “khả năng điều trị của y học cổ truyền (YHCT) đối với bệnh lý TBMMN” một cách chung nhất.
Trên thực tế bệnh nhân bị TBMMN sau khi đã qua giai đoạn cấp, nguy hiểm đến tính mạng, đa số trường hợp đều tìm đến YHCT hay được các bệnh viện chuyển sang các viện, bệnh viện hoặc trung tâm YHCT để được tiếp tục điều trị di chứng bại liệt. Với YHCT, bệnh nhân sẽ có được nhiều phương pháp phối hợp điều trị những di chứng TBMMN.
Châm cứu là một phương pháp rất hiệu quả để điều trị những di chứng của TBMMN. Tác dụng của châm cứu, đặc biệt là điện châm (gắn cực điện vào các kim đang châm trên huyệt để kích thích các đường kinh lạc, các cơ bị liệt…) có thể khai thông kinh lạc, khai thông các bế tắc của khí huyết, làm mềm mại và mạnh gân cơ, nâng cao thể trạng của bệnh nhân, điều hòa những rối loạn bệnh lý tại các cơ quan cũng như toàn cơ thể, phục hồi vận động.
Châm cứu vào các huyệt đặc trị có thể giúp bệnh nhân phục hồi các chức năng về tri giác và ngôn ngữ như tỉnh táo, hiểu biết, bớt nói ngọng hoặc nói bình thường. Châm cứu cũng có thể làm cho khí huyết lưu thông tốt hơn, vùng cơ thể bị liệt, tê bì có khả năng phục hồi nhanh hơn, tránh biến chứng lở loét ở vùng cơ thể bị đè ép lâu ngày trên mặt giường.
Phương pháp xoa bóp, day bấm huyệt cũng rất hiệu quả trong điều trị di chứng TBMMN với cơ chế tác động gần giống với phương pháp châm cứu. Tuy nhiên, nếu được xoa bóp đúng cách, ngoài những tác động về thể chất còn có tác động về mặt tinh thần rất quan trọng. Xoa bóp như là một cách thức vỗ về, an ủi và là một sự tiếp xúc trực tiếp, gần gũi nhất giữa thầy thuốc với bệnh nhân. Điều đó mang lại một cảm giác bình an, thư thái, tạo một sức mạnh tinh thần để bệnh nhân có thể vượt qua cơn bạo bệnh.
Về phương pháp dùng thuốc, YHCT sử dụng thuốc dưới hai hình thức: thang thuốc là một phức hợp gồm nhiều loại dược thảo, được thầy thuốc kê toa phù hợp với từng bệnh nhân. Đây là một cách sử dụng dược thảo chính xác và hay nhất bởi đối với YHCT, mỗi người bệnh bị TBMMN là một cá thể, cùng một loại bệnh nhưng người bệnh này không giống với người bệnh khác. Chính vì vậy sau khi khám, thầy thuốc sẽ kê toa gồm những dược thảo phù hợp, được đóng thành gói, gọi là thang thuốc. Loại thứ hai là thuốc thành phẩm được bào chế sẵn với số lượng lớn (thuốc cao đơn hoàn tán), rất tiện lợi và có hạn dùng một vài năm. Tuy nhiên, như đã nói ở trên, những loại thuốc này được sản xuất với số lượng lớn và dùng chung cho nhiều bệnh nhân TBMMN nên mức độ chính xác và hiệu quả điều trị bị hạn chế.
Thuốc YHCT còn có thể điều trị được những trường hợp cao huyết áp nhẹ (hoặc góp phần cùng với Tây y để điều trị những trường hợp cao huyết áp nặng hơn), hạ mỡ trong máu, cải thiện tuần hoàn não, ổn định trạng thái tâm thần kinh, thư giãn, đồng thời làm mạnh gân cơ, giúp phục hồi tình trạng bại liệt, nâng cao thể trạng chung cho bệnh nhân… Nếu được chỉ định đúng, thuốc có thể dùng lâu dài và hầu như không có phản ứng phụ.
Về phương pháp tiết thực, bệnh nhân sẽ được thầy thuốc hướng dẫn cách ăn uống phù hợp với bệnh trạng. Đây là một phương pháp điều trị rất quan trọng vì ăn uống chính là nguyên nhân gây bệnh (“bệnh tòng khẩu nhập”) cũng như làm cho bệnh tình nặng thêm. Người bị TBMMN có kèm theo tiểu đường, cao huyết áp, huyết áp thấp, cao mỡ máu… phải có chế độ ăn phù hợp với chỉ định của thầy thuốc.
Tập luyện là một phương pháp rất quan trọng không thể thiếu đối với bệnh nhân bị TBMMN. Có nhiều cách tập luyện như vận động theo phương pháp vật lý trị liệu hiện đại, tập luyện theo phương pháp dưỡng sinh của BS.Nguyễn Văn Hưởng, yoga, khí công, thái cực quyền… Khi bệnh nhân chưa tự vận động được, thầy thuốc hoặc kỹ thuật viên sẽ tập cho bệnh nhân những động tác vận động thụ động. Sau khi phục hồi, bệnh nhân có thể tự tập luyện. Chương trình tập luyện, những bài tập hay thời lượng tập luyện đều phải tuân thủ theo chỉ định của thầy thuốc. Tập luyện không thường xuyên, thời lượng hoặc cường độ tập luyện nhiều quá hay ít quá đều không mang lại kết quả tốt. Tập luyện đúng phương pháp sẽ giúp bệnh nhân phục hồi di chứng bại liệt một cách nhanh chóng.
Tâm lý trị liệu cũng là một phương pháp rất quan trọng. Bệnh nhân bị TBMMN đa số đều rơi vào trạng thái lo âu, buồn sầu, trầm cảm, thậm chí chán đời không muốn sống. Với tâm trạng như thế, sự phục hồi sẽ rất chậm hoặc có thể tái phát nặng thêm. Thầy thuốc có nhiệm vụ trấn an, động viên tinh thần bệnh nhân, đồng thời tư vấn cho người nhà cách chăm sóc và an ủi, sao cho bệnh nhân luôn có được tư tưởng tích cực, yêu đời và quyết tâm điều trị bệnh.
Với việc kết hợp các phương pháp điều trị như trên, YHCT hoàn toàn có thể điều trị thành công di chứng TBMMN như thực tế đã chứng minh. Mong rằng tất cả chúng ta nên chú ý đến vấn đề đề phòng TBMMN. Bệnh nhân TBMMN cũng đừng quá bi quan, chán nản vì hiện nay có nhiều phương pháp kết hợp có thể chữa khỏi hoàn toàn di chứng TBMMN, vấn đề là bệnh nhân phải lạc quan và quyết tâm tuân thủ quy trình điều trị.
BS. LÊ HÙNG (Trung tâm Y học cổ truyền hiện đại)
