(KTSG Online) – Khi hàng loạt "ông lớn" trong lĩnh vực sản xuất chip có mặt tại Việt Nam, việc tìm lời giải cho bài toán phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao lại càng trở nên cấp thiết, để có thể khai thác tiềm năng rộng mở cho ngành công nghiệp này.
Tại một cuộc hội thảo diễn ra gần đây, ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin Truyền thông, Bộ Thông tin và Truyền thông, chia sẻ rằng trong lĩnh vực thiết kế vi mạch, hiện đã có các kỹ sư trong nước được doanh nghiệp Singapore mời làm việc với mức lương gấp đôi tại Việt Nam.
Như vậy, câu chuyện cạnh tranh thu hút nhân lực vi mạch của thế giới đã lan rộng đến Việt Nam, khi hàng loạt nền kinh tế đang chạy đua đầu tư phát triển công nghiệp chip, vi mạch...
Công nghiệp vi mạch bán dẫn là hạt nhân của ngành công nghiệp điện tử - vi mạch và linh kiện điện tử dùng để sản xuất ra các sản phẩm máy tính, máy giặt... Do đó sự thành công của ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn sẽ giúp phát triển của ngành công nghiệp điện tử và nền kinh tế.
- Mỹ thiếu nhân lực để lấp đầy các nhà máy chip mới
- Thiếu kỹ sư chip bán dẫn đe dọa vị thế dẫn đầu của Đài Loan
Đại học tăng cường đào tạo ngành chip, vi mạch
Nhận thấy nhu cầu lớn về nhân lực vi mạch trong tương lai, thời gian gần đây nhiều người đại học trên cả nước tăng quy mô đào tạo hoặc mở thêm ngành đào tạo này.
Được biết, khi trường Đại học Bách khoa Hà Nội khảo sát nhu cầu của hơn 30 doanh nghiệp để xây dựng chương trình ngành Kỹ thuật Vi điện tử và Công nghệ nano, nhiều công ty lớn như Samsung hay LG chia sẻ sẵn sàng nhận vài trăm nhân sự mỗi năm vào vị trí kỹ sư thiết kế, chế tạo, sản xuất chip và linh kiện điện tử.
Do đó, năm nay Đại học Bách khoa Hà Nội lần đầu tuyển sinh chương trình Kỹ thuật Vi điện tử và Công nghệ nano – đào tạo nhân lực chất lượng cao cho ngành thiết kế chế tạo chip và linh kiện điện tử bán dẫn. Được biết trước đây trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã có một số ngành liên quan đến lĩnh vực này như Vật lý kỹ thuật hay Khoa học và Kỹ thuật vật liệu. Trường này cũng dự kiến thành lập trường trực thuộc chuyên về Khoa học vật liệu.
Đi trước một bước, tại trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TP HCM, từ năm 2021 chương trình tiên tiến ngành Kỹ thuật Điện - Điện tử đã mở thêm phân ngành Hệ thống Mạch - Phần cứng nhằm đáp ứng nhu cầu kỹ sư vi mạch trình độ cao.
Còn tại trường Đại học Quốc gia Hà Nội hình thành chương trình đào tạo sâu về thiết kế vi mạch, chủ yếu ở bậc cao học như: chương trình thạc sĩ Vật lý, chuyên ngành Công nghệ bán dẫn; thạc sĩ và tiến sĩ Kỹ thuật điện tử. Còn với hệ đại học, ở trường này sinh viên được học về các vật liệu bán dẫn, vật liệu và công nghệ nano trong chương trình của ngành Khoa học vật liệu. Ngoài ra, sinh viên Vật lý, Kỹ thuật điện tử và Tin học cũng được đào tạo một số nội dung có liên quan.
Tại Đại học Quốc gia Hà Nội, tổng số sinh viên tốt nghiệp các ngành liên quan trực tiếp đến thiết kế vi mạch và các ngành liên quan khoảng 1.200 mỗi năm.
Cung cấp thông tin cho báo chí, ông Phạm Nguyên Hải, khoa Vật lý, trường Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho hay trường có chủ trương nâng cao chất lượng các ngành đang đào tạo và mở rộng một số chuyên ngành trên cơ sở nhu cầu chuyên sâu về thiết kế và sản xuất chip bán dẫn tại Việt Nam và thế giới. Hiện, khoa Vật lý của trường đang đào tạo gần 800 sinh viên mỗi năm.
Ngoài ra, Đại học Quốc gia Hà Nội còn có 9 nhóm nghiên cứu, 6 phòng thí nghiệm cho lĩnh vực này.
Còn tại Đại học Bách khoa Hà Nội, nhóm ngành Kỹ thuật vật liệu, Vật lý kỹ thuật, Điện tử - Viễn thông và các ngành gần khác cũng tuyển khoảng 1.000 sinh viên mỗi năm. Mục tiêu của trường này là đào tạo ra các kỹ sư có am hiểu sâu sắc về kỹ thuật vi điện tử và công nghệ nano, có khả năng phát triển các thiết bị và hệ thống điện tử tiên tiến, giải “cơn khát” nhân lực ngành này.
Sinh viên được trang bị kiến thức về các đặc tính vật liệu, quy trình chế tạo và sản xuất linh kiện vi điện tử, thiết kế mạch và tích hợp cấp hệ thống, các hệ nhúng và lập trình nhúng, các hệ điều khiển tự động, cảm biến, Internet vạn vật.
Sinh viên cũng sẽ có được kỹ năng và kiến thức về xử lý siêu sạch, màng mỏng, công nghệ bán dẫn, đóng gói và kiểm chuẩn linh kiện điện tử; đồng thời biết sử dụng các phần mềm và công cụ chuyên sử dụng trong thiết kế và mô phỏng các linh kiện vi điện tử.
Thực tế, các trường đại học đều đang nâng dần quy mô đào tạo nhân lực ngành chip nhằm giải "cơn khát" cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc này cần phải thực hiện dần dần.
Tại buổi tiếp đón Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến làm việc tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) mới đây, tập đoàn FPT đã thông tin về việc thành lập Công ty cổ phần bán dẫn FPT (FPT Semiconductor) vào năm 2022. Với những nghiên cứu về lĩnh vực này, ông Nguyễn Vinh Quang, Giám đốc FPT Semiconductor cho biết, từ nay đến 2030, thế giới thiếu một triệu nhân lực trong lĩnh vực chip bán dẫn. Sự thiếu hụt này diễn ra mạnh nhất ở các nước phát triển, nhưng cũng là cơ hội cho Việt Nam.
Các chuyên gia cũng kiến nghị Chính phủ tạo điều kiện để phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam. Trước các đề nghị này, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học Công nghệ và các cơ quan liên quan cùng nghiên cứu, đưa ra phương án để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngắn hạn và dài hạn. Thủ tướng cho rằng chủ trương hướng tới nghiên cứu công nghệ mới như chip, bán dẫn hay thành lập khu trung tâm thiết kế vi mạch là hướng đi đúng. Do đó đào tạo cần đón đầu xu hướng của ngành chip, bán dẫn, vi mạch.
Trong chuyến thăm và làm việc với Đại học Quốc gia Hà Nội mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng chủ trương của nước ta hướng tới nghiên cứu công nghệ mới như chip, bán dẫn hay thành lập khu trung tâm thiết kế vi mạch là hướng đi đúng.
Thủ tướng nhấn mạnh ba chiến lược không thể đi chậm, đó là đẩy mạnh đột phá nhân lực, thể chế và hạ tầng, trong đó cần phát triển nhanh và đột phá nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực phải toàn diện, từ nhân lực nghiên cứu cơ bản đến quản lý, thực hành...
Thủ tướng cũng cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở vật chất, phát triển Đại học Quốc gia Hà Nội thành đại học thông minh, liên ngành, đảm bảo vừa nghiên cứu khoa học, học tập ứng dụng, vừa tiếp tục chính sách thí điểm thương mại hoá sản phẩm...
Hợp tác quốc tế trong phát triển nhân lực ngành vi mạch
Được biết, giữa tháng năm vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tổ chức tọa đàm “Tăng cường cơ hội hợp tác đầu tư giữa Trung tâm vi điện tử liên đại học IMEC và Việt Nam”.
Ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ Thông tin và Truyền thông đánh giá, buổi tọa đàm là cơ hội để chúng ta nâng cao trình độ công nghệ trong lĩnh vực nghiên cứu và sản xuất vi mạch.
Bởi hiện nay, IMEC là phòng thí nghiệm trọng điểm không chỉ ở châu Âu mà trên toàn cầu. Các nhà cung cấp chip lớn nhất hiện nay như Intel, Qualcomm, MediaTek, đồng thời cũng là khách hàng và đang hợp tác với IMEC, từ đó có những định hướng về công nghệ, định hướng về sản xuất cho các tập đoàn TSMC, UMC (Đài Loan (Trung Quốc) và Samsung (Hàn Quốc).
Về định hướng đối với lĩnh vực thiết kế vi mạch, ông Nguyễn Thiện Nghĩa cho biết, trong ngành công nghiệp vi mạch, hợp tác đóng vai trò quan trọng vì không ai có thể làm việc một mình, kể cả đó là nước lớn. Việt Nam định hướng sẽ tham gia từng phần vào hệ sinh thái công nghiệp này. Theo khuyến nghị của IMEC, Việt Nam có thể tham gia từng bước, ban đầu có thể cung cấp các dịch vụ như dịch vụ đóng gói, kiểm thử, cung cấp các dịch vụ thiết kế cho các tập đoàn lớn. Sau đó sẽ cân nhắc có hoạt động sản xuất chip tại Việt Nam hay đi sâu hơn vào lĩnh vực đóng gói, kiểm thử.
Tại tọa đàm trên, ông Lode Lauwers, Phó Chủ tịch Phụ trách phát triển kinh doanh IMEC, cho biết đơn vị này sẵn sàng hợp tác về đào tạo nhân lực thiết kế vi mạch tại Việt Nam. IMEC không hỗ trợ đào tạo chuyên gia thiết kế vi mạch mà đào tạo những người sẽ đào tạo ra các chuyên gia thiết kế vi mạch. Đây là việc cần thiết để xây dựng một hệ sinh thái nhân lực mạnh trong lĩnh vực thiết kế vi mạch tại Việt Nam.
Được biết, hai bên cũng có thể xem xét phát triển một trung tâm nghiên cứu phát triển để đào tạo sinh viên tại Việt Nam. Ngoài ra, để hỗ trợ Việt Nam phát triển nhân lực trong ngành thiết kế vi mạch, IMEC có thể triển khai các chương trình trao đổi sinh viên. Sinh viên các trường đại học Việt Nam có thể sang học tập tại các trung tâm nghiên cứu phát triển của IMEC tại Bỉ rồi quay trở lại Việt Nam phục vụ cho sự phát triển của ngành thiết kế vi mạch.
Cuối tháng 3 vừa qua, Ban quản lý Khu Công nghệ cao TPHCM (SHTP) và Công ty cổ phần Tập đoàn Sun Electronics đã đưa vào vận hành Trung tâm Đào tạo điện tử quốc tế (IETC, đặt tại trung tâm đào tạo SHTP). Trung tâm IETC hoạt động phi lợi nhuận, do các chuyên gia người Việt Nam làm việc lâu năm ở các tập đoàn điện tử lớn ở Thung lũng Silicon (Mỹ) trực tiếp giảng dạy. Đối tượng đào tạo là những kỹ sư đang làm việc tại doanh nghiệp, các sinh viên vừa tốt nghiệp đại học, cao đẳng, những doanh nhân khởi nghiệp trong lĩnh vực điện tử, vi mạch…
Trước đó, 24 giảng viên đầu tiên đến từ nhiều trường đại học đã được trao chứng chỉ hoàn thành khóa đào tạo giảng viên thiết kế vi mạch do Trung tâm Thiết kế vi mạch của SHTP tổ chức. Các giảng viên tham gia lớp nhận được sự hướng dẫn và hỗ trợ thực hành từ các kỹ sư của hãng Synopsys. Các giảng viên tham gia được tiếp cận toàn bộ thư viện, tài liệu giảng dạy độc quyền của Synopsys, từ đó có thể xây dựng chương trình giảng dạy thiết kế vi mạch phù hợp thực tiễn cho công tác đào tạo sau này.
Được biết, cuối năm 2022, SHTP và tập đoàn cung cấp công cụ thiết kế vi mạch Synopsys (Mỹ) hợp tác thành lập SCDC. Cung cấp thông tin cho báo chí, ông Robert Li, Phó Chủ tịch kinh doanh của Synopsys (phụ trách vùng lãnh thổ Đài Loan và Nam Á), cho biết Synopsys hỗ trợ SHTP thành lập trung tâm thiết kế chip với công nghệ tiên tiến của Synopsys và các sáng kiến của chương trình hỗ trợ đại học.
Ông Robert Li cho rằng, thách thức lớn nhất hiện nay của ngành sản xuất chip là thiếu nguồn nhân lực. Trong khi Việt Nam có thế mạnh này và chi phí còn thấp so với các nước khác trong khu vực như Singapore, Malaysia… SCDC là cơ sở hạ tầng quan trọng để đào tạo nhân lực trong lĩnh vực thiết kế vi mạch. Qua đó, Synopsys cung cấp các bản quyền phần mềm thiết kế đến các trường, viện; tổ chức các khóa đào tạo về thiết kế vi mạch cho giảng viên các trường, viện; tổ chức các khóa đào tạo cao cấp về thiết kế vi mạch...
Tại sự kiện hợp tác, ông Nguyễn Anh Thi - Trưởng ban Quản lý khu Công nghệ cao TP.HCM cho rằng việc thành lập SCDC và IETC - hai trung tâm quan trọng, hợp thành một hệ sinh thái đào tạo hoàn chỉnh tại SHTP sẽ góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực các ngành điện tử, vi mạch. Đây cũng là bước chuẩn bị hết sức quan trọng trong công tác xúc tiến đầu tư vào các ngành công nghiệp có vị trí chiến lược như công nghiệp điện tử, vi mạch bán dẫn trong năm 2023 và những năm tiếp theo. Điều này từng bước củng cố cho mục tiêu Việt Nam là trung tâm thiết kế vi mạch bán dẫn của khu vực và thế giới.
Ông Thi cho biết, phát triển ngành vi mạch bán dẫn được Trung ương và TP Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm từ cách đây gần 20 năm. Do đó, TP Hồ Chí Minh phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp vi mạch giai đoạn 2012-2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Song để thực hiện được chương trình trên, Việt Nam phải có những đột phá về nguồn nhân lực, hạ tầng và thể chế. Trong đó, quan trọng hơn hết là phát triển nguồn nhân lực. Trên tinh thần đó, tháng 10 năm 2022, Ban Quản lý Khu công nghệ cao TPHCM đã ký kết hợp tác với Công ty Synopsys hợp tác thành lập Trung tâm Thiết kế vi mạch - với cơ sở vật chất ban đầu được đầu tư bằng nguồn vốn xã hội hóa do các doanh nghiệp thuộc Hội doanh nhân trẻ Việt Nam tài trợ.
Cuối năm ngoái, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam phối hợp với Tập đoàn TTC, Tập đoàn SUN Electronics đã bàn giao thiết bị cho Phòng thiết kế vi mạch (Chip Design Lab) thuộc Trung tâm Thiết kế vi mạch (SCDC), thuộc SHTP với tổng kinh phí 2,6 tỉ đồng...
Trong thời gian tới, Trung tâm Thiết kế vi mạch sẽ tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo vi mạch đến các trường, các doanh nghiệp, đào tạo đội ngũ giảng viên và tổ chức các chương trình hội thảo về vi mạch...
