(KTSG) - Không biết từ bao giờ, câu chuyện khởi nghiệp đã ăn sâu vào tâm trí của tôi. Mỗi lần dự một sự kiện khởi nghiệp, gặp một chuyên gia khởi nghiệp, gặp một bạn trẻ khởi nghiệp, tôi như được sống trong bầu không khí đầy nhiệt huyết. Đọc một quyển sách về khởi nghiệp như được mở ra một cách tiếp cận mới. Không phải là chuyên gia khởi nghiệp, nhưng tôi cũng cố gắng cung cấp thêm một góc nhìn, một suy nghĩ miên man về hành trình hướng đến một quốc gia khởi nghiệp.
Nhiều chủ thể khởi nghiệp, đôi khi thiếu vốn, thiếu đất, thiếu kinh nghiệm, nhưng nếu có một hệ sinh thái hỗ trợ, mọi thứ sẽ khác. Một hệ sinh thái khởi nghiệp là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp khởi nghiệp đi nhanh và đi xa. Nó không chỉ bao gồm chính sách hỗ trợ về đất đai, vốn, thủ tục hành chính, mà còn cần nhiều hơn như thế.
Hạ tầng công nghệ và nghiên cứu: Cung cấp nền tảng về dữ liệu nông nghiệp, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ các mô hình nông nghiệp thông minh. Kết nối thị trường và tiêu thụ: giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp tiếp cận khách hàng trong và ngoài nước. Hệ thống đào tạo và cố vấn: xây dựng đội ngũ doanh nhân nông nghiệp có tư duy sáng tạo, kỹ năng quản trị và hiểu biết về xu hướng toàn cầu. Văn hóa đổi mới và tinh thần khởi nghiệp: cổ vũ tư duy dám nghĩ, dám làm, chấp nhận thử nghiệm và cải tiến liên tục.
Không ít người khởi nghiệp nông nghiệp nhưng vẫn loay hoay giữa sản xuất và tiêu thụ, giữa ý tưởng và thực tế, giữa mơ ước và cơm áo gạo tiền. Nếu không có một hệ sinh thái hỗ trợ, họ dễ nản lòng, bỏ cuộc. Khởi nghiệp là chuyện không của riêng ai, mà là của cả một hệ sinh thái đồng hành, như chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, các quỹ đầu tư, báo chí, truyền thông... Tất cả vun đắp cho thế hệ doanh nhân mới trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Không chỉ làm nông mà là làm kinh tế nông nghiệp
Ngày nay, nông nghiệp không chỉ đơn thuần là trồng một loại cây, nuôi một loại con, mà là tạo ra giá trị gia tăng, xây dựng mô hình kinh doanh bền vững.
Ở Nhật Bản, người ta không chỉ trồng rau mà còn làm nông trại trải nghiệm, nơi người tiêu dùng đến tự tay hái rau, chế biến và thưởng thức tại chỗ. Ở Hà Lan, người ta không chỉ trồng hoa, mà còn tổ chức các lễ hội hoa, nơi du khách không chỉ mua hoa mà còn được sống trong không gian ngập tràn sắc hoa, cảm xúc và văn hóa. Ở Thái Lan, một trang trại không chỉ sản xuất nông sản mà còn kết hợp giáo dục nông nghiệp, giúp học sinh hiểu về thiên nhiên, môi trường.
Những dẫn chứng trên cho thấy không phải bán sản phẩm, mà là bán trải nghiệm, bán cảm xúc, bán giá trị gia tăng. Không nên chăm chăm vào chuyện làm sao bán hết đống rau, lứa gà, mà cần nghĩ xa hơn, như làm sao để khách hàng mua sản phẩm với giá cao hơn, yêu thích sản phẩm hơn?
Nông nghiệp còn có trí tuệ, công nghệ
Công nghệ đang thay đổi nông nghiệp từng ngày. Nếu trước đây, làm nông phải ra đồng nhìn trời, đoán đất, thì nay, nhờ công nghệ, có thể dự báo thời tiết chính xác, phân tích đất, nước, tưới tiêu bằng điện thoại thông minh. Công nghệ giúp cảnh báo sâu bệnh. Robot tự động nhổ cỏ, thu hoạch trái cây. Hệ thống nhà kính điều chỉnh ánh sáng, nhiệt độ để cây trồng phát triển quanh năm. Những người khởi nghiệp hoàn toàn có thể làm được, nhưng trước tiên phải thay đổi tư duy: không chỉ lao động, mà phải sử dụng trí tuệ, công nghệ để nâng cao giá trị.
Tạo ra sản phẩm, dịch vụ tích hợp vượt trội
Khởi nghiệp nông nghiệp hôm nay không thể chỉ dừng lại ở việc sản xuất hay kinh doanh nông sản, mà hướng đến những sản phẩm và dịch vụ tích hợp, có giá trị gia tăng vượt trội.
Thay vì chỉ trồng rau hữu cơ, có thể phát triển mô hình “Nông trại trải nghiệm”, nơi khách hàng không chỉ mua rau sạch mà còn được trực tiếp tham gia trồng, thu hoạch, chế biến và học về dinh dưỡng. Thay vì chỉ nuôi cá, có thể phát triển hệ sinh thái nuôi trồng thủy sản tuần hoàn, kết hợp du lịch sinh thái, giáo dục bảo vệ môi trường và sản xuất thực phẩm chế biến từ cá. Thay vì chỉ bán cà phê, có thể xây dựng mô hình hệ từ rẫy cà phê đến ly cà phê, nơi khách hàng được trải nghiệm quy trình trồng, rang, pha chế, kết hợp không gian làm việc sáng tạo.
Sự kết hợp giữa nông nghiệp, dịch vụ, du lịch, công nghệ và văn hóa sẽ tạo nên nông nghiệp vượt trội - một nền nông nghiệp không chỉ đảm bảo năng suất, mà còn mang đến trải nghiệm độc đáo và giá trị gia tăng cao.
Kết hợp văn hóa, giải trí và giáo dục
Một nền nông nghiệp mạnh không chỉ tạo ra thực phẩm mà còn gắn liền với văn hóa, nghệ thuật và giáo dục.
Nông nghiệp gắn với du lịch và giải trí tạo ra các mô hình như lễ hội hoa, trang trại nghỉ dưỡng, tour du lịch nông nghiệp không chỉ giúp gia tăng doanh thu mà còn nâng cao nhận thức của cộng đồng về nông nghiệp. Nông nghiệp gắn với giáo dục hình thành các mô hình “trường học xanh”, nơi học sinh được học về tự nhiên, kỹ năng sinh tồn và tư duy bền vững. Nông nghiệp gắn với nghệ thuật và thiết kế với các không gian nông nghiệp sáng tạo, kết hợp giữa cây xanh, kiến trúc và trải nghiệm văn hóa.
Những mô hình này không chỉ nâng cao giá trị thương mại của sản phẩm nông nghiệp mà còn góp phần bảo tồn bản sắc địa phương và phát triển cộng đồng.
Ứng dụng AI để tạo khác biệt
AI đang thay đổi hoàn toàn cách thức sản xuất và kinh doanh nông nghiệp. Không còn là câu chuyện xa vời, AI đang giúp nông dân tối ưu hóa năng suất, giảm chi phí và tạo ra sản phẩm chất lượng cao hơn.
AI trong canh tác giúp dự đoán thời tiết, phân tích đất, tưới tiêu tự động và kiểm soát sâu bệnh bằng camera AI. AI trong chế biến thực phẩm giúp nâng cao chất lượng, kiểm soát an toàn thực phẩm và tối ưu hóa quy trình sản xuất. AI trong tiếp thị và bán hàng giúp cá nhân hóa trải nghiệm mua hàng, tự động hóa dịch vụ khách hàng và dự báo nhu cầu thị trường.
“Sáng tạo không có đèn đỏ”
Người khởi nghiệp nông nghiệp bây giờ không thể chờ đợi ai đó đến giúp mình, mà phải chủ động thay đổi, chủ động sáng tạo. Không có đèn đỏ trong sáng tạo, mọi giới hạn đều có thể vượt qua nếu có tư duy đổi mới. Không có đèn đỏ trong kết nối, không chỉ nghĩ đến thị trường địa phương, mà cần kết nối với khu vực, quốc gia và thế giới. Không có đèn đỏ trong phát triển bền vững, nếu không đi theo xu hướng xanh, tuần hoàn, thông minh, thì khó có thể tồn tại lâu dài.
Nhiều người sợ hãi khi đi con đường chưa ai đi. Nhưng hãy nhớ rằng, mọi con đường đều bắt đầu từ một người tiên phong. Nếu ai cũng nghĩ xe ngựa là đủ, thì ô tô sẽ không ra đời. Nếu ai cũng nghĩ thư tay là đủ, thì e-mail sẽ không tồn tại. Nếu ai cũng nghĩ điện thoại bấm phím là đủ, thì iPhone sẽ không thành công. Albert Einstein từng đúc kết: “Điều nguy hiểm nhất là làm theo lối mòn và mong đợi kết quả khác biệt”. Người khởi nghiệp không thể chờ đèn xanh mới đi, vì nếu chờ, đã bị người khác vượt qua. Phải sẵn sàng đi khi đèn vàng, thậm chí dám băng qua những con đường chưa có đèn nào!
Khởi nghiệp bằng cả trái tim, khát vọng và trí tuệ
Khởi nghiệp nông nghiệp không chỉ là câu chuyện về cây lúa, con gà, mà là câu chuyện của con người có tư duy mới với khát khao sáng tạo không ngừng.
Nếu chỉ trồng cây, nuôi con, có thể có một mùa bội thu. Nhưng nếu biết sáng tạo sẽ có một nông trại thông minh, một thế hệ doanh nhân nông nghiệp mới. Khởi nghiệp nông nghiệp hôm nay không còn là một cuộc chơi của những người “làm nông”, mà là sân chơi của những nhà sáng tạo, những doanh nhân, những người tiên phong kết nối khoa học, công nghệ và thị trường.
Khởi nghiệp không cô đơn
Khởi nghiệp không chỉ là câu chuyện của một cá nhân, mà là câu chuyện của những mối quan hệ. Cần tìm người cố vấn giúp tránh những sai lầm không đáng có. Cần tìm một đội ngũ có cùng tầm nhìn. Cần tìm khách hàng trung thành là người nuôi dưỡng doanh nghiệp. Đừng ngại học hỏi hay sợ mở lòng và biết khiêm cung, bởi thế giới này luôn có những người giỏi hơn ta.
Khởi nghiệp không chỉ là một công việc mà là một lối sống với tinh thần không bỏ cuộc. Hãy bắt đầu với giá trị, không chỉ với tiền bạc. Hãy hành động, đừng chỉ suy nghĩ. Hãy kiên trì, vì không có thành công nào đến trong một đêm. Hãy sáng tạo, đừng đi theo lối mòn. Hãy kết nối, vì đi cùng nhau luôn tốt hơn đi một mình. “Hãy làm đi, đừng đợi điều kiện hoàn hảo. Vì điều kiện hoàn hảo không bao giờ đến”. Có bao nhiêu người chờ đủ vốn, đủ kinh nghiệm rồi mới bắt đầu?
