Khát vọng và phong trào
 |
| Công nhân trong một nhà máy ở khu công nghệ cao TPHCM. Ảnh: Lê Toàn. |
(TBKTSG) - Tại cuộc hội thảo xúc tiến đầu tư vào các khu công nghệ cao (KCNC) hồi tuần rồi do Bộ Khoa học - Công nghệ cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp tổ chức tại TPHCM, một vị điều hành diễn đàn đã gặp phải sự phản đối của các đại biểu vì cho rằng đầu tư vào KCNC tại các tỉnh cần phải tính toán và tránh “đầu tư theo phong trào”.
Ông Trần Tuấn Anh, Phó chủ tịch tỉnh Cần Thơ, cho rằng khu vực ĐBSCL là nơi có lợi thế phát triển nông nghiệp. “Phát triển công nghệ cao đâu chỉ có nano, bán dẫn hay công nghệ thông tin mà còn công nghệ ứng dụng cho sản xuất nông nghiệp. Đầu tư cho công nghệ cao đối với chúng tôi là khát vọng, không phải phong trào vì ai cũng hiểu rằng chỉ có công nghệ cao mới tạo đòn bẩy kích thích sản xuất phát triển, thay đổi bộ mặt nông thôn”.
Đại diện thành phố Đà Nẵng cũng cho biết “khát vọng” của họ là một KCNC hàng đầu tại khu vực miền Trung, nhắm tới vị trí thứ ba sau KCNC TPHCM và Hà Nội. Ông khẳng định Đà Nẵng đã chuẩn bị cho chương trình này nhằm kích thích phát triển kinh tế trong khu vực.
Cụ thể 100 thạc sĩ đã được gửi ra nước ngoài học tập và nghiên cứu, thành phố đang kết hợp với các đại học nước ngoài đào tạo nhân lực. Bên cạnh đó, nếu phát triển tại đây họ cũng gặp thuận lợi với sự tiếp sức của hai đại học lớn trong khu vực là Huế và Đà Nẵng. “Chúng tôi đã chuẩn bị kỹ càng, vì thế không có lý do gì Đà Nẵng không đủ điều kiện”.
Đó là số ít các địa phương lên tiếng tại hội thảo này. Theo báo cáo của Tiến sĩ Hồ Ngọc Luật, Vụ trưởng - Trưởng ban Khoa học công nghệ địa phương (Bộ Khoa học - Công nghệ), hiện cả nước có 7 KCNC đang hoạt động với khoảng 750 héc ta (chưa tính gần 2.500 héc ta cho 14 khu công nghiệp có ứng dụng công nghệ cao). Dự kiến trong giai đoạn tới sẽ có 33 khu được thành lập theo kế hoạch của các địa phương, tương đương với 16.426 héc ta. Luật Công nghệ cao có hiệu lực chính thức từ 1-7-2009 với nhiều cơ chế mở hơn sẽ khuyến khích nhiều địa phương và thành phần kinh tế tham gia phát triển KCNC.
“Khát vọng” của các địa phương thì đã rõ, nhưng việc phát triển KCNC không phải địa phương nào cũng đủ tầm để thực hiện. Thực tế khảo sát của Bộ Khoa học - Công nghệ cho thấy các địa phương còn nhiều lúng túng trong xác định định hướng phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, trình độ nhân lực yếu, việc kêu gọi đầu tư và chính sách huy động các nguồn vốn còn rất hạn chế… Việc điều hành một KCNC lại không đơn thuần như một khu sản xuất hay nhà máy độc lập, và đó là một thách thức lớn cho địa phương.
Nếu làm bài toán so sánh cụ thể, một doanh nghiệp đầu tư vào KCNC Hòa Lạc được hưởng giá thuê đất ưu đãi thời hạn 50 năm là 20 đô la Mỹ/mét vuông so với tại khu công nghiệp Nam Thăng Long hiện khoảng 80-100 đô la Mỹ, chưa kể nhiều ưu đãi khác, sẽ thấy được những ưu tiên của Nhà nước nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho nghiên cứu phát triển. Nhưng cũng có thể xảy ra trường hợp nhà đầu tư tìm cách vào KCNC chỉ để hưởng ưu đãi, nếu năng lực quản lý của địa phương yếu kém.
Khó có thể minh định đâu là “khát vọng” có khả năng thực hiện và đâu là “phong trào” vì nhu cầu công nghệ cho sản xuất và đời sống tại từng địa phương là có thật. Làm sao để địa phương không bỏ qua cơ hội nắm bắt công nghệ mới cho phát triển kinh tế tại chỗ là trăn trở của nhiều đại biểu.
Chẳng hạn cách đây nhiều năm, một địa phương của Anh nổi tiếng về hóa dầu đã từng đề nghị hợp tác với Bà Rịa - Vũng Tàu thành lập trung tâm hóa dầu lớn nhất khu vực nhưng lúc đó Việt Nam lại chưa sẵn sàng. Cơ hội nay đã trôi qua. Ngược lại, một tỉnh miền núi như Lai Châu lại từng đề nghị đầu tư vào khu công nghiệp phần mềm thì quả là khó tin.
Thực tế cho thấy nhiều khu công nghiệp phần mềm - nơi được hưởng ưu đãi tương tự với đầu tư vào KCNC - đã ra đời theo phong trào trên cả nước nhiều năm qua nhưng nhiều nơi nay đã “đắp chiếu nằm yên” vì không có doanh nghiệp vào đây hoạt động!
TUYẾT ÂN
