(KTSG) - Đà phục hồi mạnh mẽ trong quí cuối cùng của năm 2024 đã giúp kinh tế Trung Quốc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng đã đề ra. Tuy nhiên, những thách thức vẫn còn đang chờ đợi nền kinh tế hàng đầu châu Á này.
Trung Quốc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã tăng trưởng 5,4% trong quí 4-2024, vượt mức dự báo 5% mà Reuters đưa ra.
Kết quả này cũng vừa đủ để giúp kinh tế Trung Quốc đạt được mục tiêu tăng trưởng hàng năm đã đề ra là 5%, cao hơn đôi chút so với mức dự báo 4,9% được các chuyên gia đưa ra. Tuy nhiên, đây cũng đánh dấu sự giảm tốc so với mức 5,2% của năm 2023, và là mức thấp nhất kể từ năm 1990 (không tính những năm đại dịch Covid-19).
Hoạt động sản xuất và xuất khẩu tiếp tục đóng vai trò là điểm sáng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Trong năm ngoái, sản lượng công nghiệp của Trung Quốc đã tăng 5,8%, trong khi thặng dư thương mại của nước này với thế giới đạt mức kỷ lục gần 1.000 tỉ đô la Mỹ.
Bên cạnh đó, các nỗ lực phục hồi nền kinh tế của giới chức Trung Quốc cũng cho thấy những tác động nhất định. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), “với gói chính sách kích thích kinh tế gia tăng, niềm tin đã được củng cố một cách hiệu quả, và nền kinh tế đã có sự phục hồi đáng kể”.
Hồi tháng 9, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã công bố các biện pháp nới lỏng chính sách tiền tệ và hỗ trợ thị trường chứng khoán. Bắc Kinh cũng triển khai chương trình tái cấp vốn để giải quyết các khoản nợ của chính quyền địa phương, và đẩy nhanh các gói kích thích nhắm vào cơ sở hạ tầng và các lĩnh vực khác.
Rủi ro từ nhu cầu nội địa yếu
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, các dữ liệu tích cực cả về tăng trưởng, sản xuất và xuất khẩu, chưa thể làm vơi đi những lo ngại về một số điểm yếu tiềm ẩn mà nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang phải đối mặt, đặc biệt là áp lực giảm phát dai dẳng do nhu cầu nội địa yếu.
Theo ông Larry Hu, chuyên gia Kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Macquarie, mặc dù GDP thực tế của Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng nhanh, nền kinh tế nước này vẫn chứng kiến áp lực giảm phát kéo dài trong quí thứ bảy liên tiếp. Ông tỏ ra hoài nghi về khả năng tình hình sẽ có sự thay đổi đáng kể trong năm nay.
“Chúng tôi không nghi ngờ về ý chí và khả năng của các nhà hoạch định chính sách trong việc đạt được mức tăng trưởng GDP hàng năm là 5% trong năm 2025, nhưng không chắc liệu họ có thể đạt được mức lạm phát cao hơn hay không? Điều này sẽ phụ thuộc vào các biện pháp kích thích tài chính và nhà ở, vốn là chìa khóa để thúc đẩy nhu cầu nội địa”, chuyên gia Larry Hu nhận xét.
Các dữ liệu công bố mới đây cho thấy lạm phát tiêu dùng của Trung Quốc trong tháng 12 vẫn chỉ cao hơn mức 0 đôi chút, trong khi lạm phát giá sản xuất đã giảm trong tháng thứ 27 liên tiếp.
Trong một phát biểu hôm thứ Sáu tuần trước, ông Kang In, người đứng đầu NBS, thừa nhận rằng chi tiêu của người tiêu dùng vẫn còn yếu. Ông cũng nhấn mạnh, ưu tiên của Chính phủ Trung Quốc trong năm nay là thúc đẩy tiêu dùng trong bối cảnh “tác động bất lợi của các yếu tố bên ngoài có thể sẽ sâu sắc hơn trong năm nay”.
Trong năm ngoái, để hỗ trợ chi tiêu tiêu dùng, giới chức Trung Quốc đã triển khai chương trình cho phép người tiêu dùng mua đồ mới với giá chiết khấu để thay thế cho ô tô và đồ gia dụng đã qua sử dụng. Dù có một số tín hiệu cải thiện, nhìn chung, tiêu dùng Trung Quốc vẫn khá chậm chạp, với mức tăng trưởng doanh số bán lẻ 3,5%.
“Điểm yếu hiện tại của nền kinh tế Trung Quốc thực sự là người tiêu dùng do dự”, Frederic Neumann, chuyên gia Kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC, đánh giá. “Tất cả những điều này chỉ ra nhu cầu cần có thêm các biện pháp kích thích, để thúc đẩy nhu cầu và hỗ trợ sức mua của người tiêu dùng”.
Hồi đầu tháng này, Bắc Kinh cho biết sẽ phân bổ trước 81 tỉ nhân dân tệ để tiếp tục thực hiện chương trình khuyến khích tiêu dùng trong năm 2025. Danh mục các sản phẩm đồ gia dụng thuộc chương trình ưu đãi cũng sẽ được mở rộng đáng kể.
Thế nhưng, tâm lý bi quan của người lao động chưa có vẻ gì là sẽ sớm được cải thiện, trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp tại các thành phố đã tăng từ mức 5% trong tháng 11 lên 5,1% trong tháng 12. Thu nhập khả dụng của cư dân thành thị trong năm ngoái chỉ tăng 4,4% - chậm hơn so với mức tăng trưởng kinh tế chung.
Ngay cả khi Trung Quốc cắt giảm lãi suất và thực hiện đợt tăng lương mạnh tay cho công chức lần đầu tiên trong một thập niên qua, áp lực đối với người tiêu dùng vẫn rất lớn khi tiền lương của các cơ quan quản lý tài chính và nhiều doanh nghiệp trong khu vực tư nhân đã bị cắt giảm đáng kể.
Nguy cơ thuế quan đe dọa động lực xuất khẩu
Việc củng cố niềm tin của người tiêu dùng và thúc đẩy nhu cầu nội địa sẽ đóng vai trò rất quan trọng với nền kinh tế Trung Quốc trong bối cảnh nước này phải đối mặt với sức ép thuế quan gia tăng từ Mỹ, sau khi Tổng thống Donald Trump chính thức quay trở lại Nhà Trắng vào đầu tuần này.
Erica Tay, Giám đốc nghiên cứu vĩ mô tại Maybank, dự báo động lực tăng trưởng, được thúc đẩy bởi sự gia tăng xuất khẩu, vẫn có thể được duy trì trong quí 1 của năm nay. Nhưng trong nửa cuối năm, động lực này sẽ suy yếu đáng kể “bất kể các chính sách thuế quan của ông Trump có như thế nào”, bởi các nhà nhập khẩu nước ngoài đã tranh thủ tích lũy được nhiều hàng dự trữ từ Trung Quốc kể từ cuối năm ngoái.
Chia sẻ quan điểm trên, các nhà phân tích tại Morgan Stanley cho biết đà tăng trưởng tốt hơn dự kiến trong quí 4-2024 “có thể không kéo dài” và có thể giảm tốc từ quí 2-2025 khi nhu cầu xuất khẩu chững lại sau giai đoạn bùng nổ trước đó, và các biện pháp kích thích không còn phát huy được nhiều tác dụng.
Trong bối cảnh đó, một cuộc chiến thương mại khác với Mỹ được dự báo sẽ khiến Trung Quốc dễ bị tổn thương hơn nhiều so với hồi năm 2018, bởi nước này đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng bất động sản, khối nợ khổng lồ của các chính quyền địa phương, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên là 16%, cùng với những sự mất cân bằng khác.
Các nhà xuất khẩu Trung Quốc cũng lo ngại mức thuế quan cao hơn sẽ có tác động lớn hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump, đẩy nhanh quá trình chuyển dịch sản xuất từ Trung Quốc sang các quốc gia khác, và tiếp tục làm giảm lợi nhuận của các doanh nghiệp, gây tổn hại đến việc làm và đầu tư của khu vực tư nhân.
Còn theo các chuyên gia của Goldman Sachs, tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc có thể sẽ chậm lại ở mức 4,5% trong năm nay “vì lực cản tăng trưởng từ việc Mỹ nâng thuế quan có thể triệt tiêu những tác động tích cực từ các chính sách kích thích kinh tế, đặc biệt là khi thị trường bất động sản và tâm lý người tiêu dùng vẫn còn yếu”.
Trung Quốc cần thêm các biện pháp kích thích
Thị trường hiện đang chờ đợi Chính phủ Trung Quốc công bố các mục tiêu tăng trưởng chính thức cho năm 2025 và các biện pháp kích thích bổ sung tại các cuộc họp quốc hội thường niên vào tháng 3 tới. Các nhà kinh tế dự kiến Bắc Kinh vẫn sẽ giữ mục tiêu tăng trưởng GDP cho năm 2025 ở quanh mức 5% trong năm thứ ba liên tiếp.
Nhiều chuyên gia tin rằng, bất chấp các kết quả tích cực vừa qua, Bắc Kinh cần phải làm nhiều hơn nữa để thắp sáng ngọn lửa niềm tin của người tiêu dùng Trung Quốc, những người đã trở nên thận trọng hơn do triển vọng việc làm không mấy sáng sủa, và những tổn thất về tài sản do tình trạng suy yếu của lĩnh vực nhà đất.
Sự quay trở lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump và nguy cơ thuế quan cũng là yếu tố cần thiết để thúc đẩy giới lãnh đạo Trung Quốc hành động nhiều hơn. Theo chuyên gia Larry Hu tại Macquarie, “Bắc Kinh đã cho thấy rằng họ sẽ làm mọi cách để bù đắp tác động của thuế quan. Thuế quan tăng cao sẽ dẫn đến các biện pháp kích thích mạnh mẽ và khiến nhu cầu nội địa được cải thiện”.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, nếu phần lớn các biện pháp kích thích bổ sung mà Bắc Kinh đã chuẩn bị cho năm nay tiếp tục đổ vào các dự án nâng cấp công nghiệp và cơ sở hạ tầng, thay vì các hộ gia đình, điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng dư thừa công suất tại các nhà máy, làm suy yếu tiêu dùng và gia tăng áp lực giảm phát.
Các nhà phân tích của Nomura khuyến cáo, để mang lại sự phục hồi tăng trưởng “thực sự bền vững”, Bắc Kinh cần nới lỏng chính sách tài khóa và tiền tệ, giải quyết cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài, cải cách hệ thống thuế và phúc lợi xã hội và giảm bớt căng thẳng địa chính trị.
Về phần mình, các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc đã cam kết các biện pháp tài khóa “chủ động” và lập trường chính sách tiền tệ “nới lỏng vừa phải”. Một số nhà phân tích kỳ vọng các biện pháp kích thích có thể bắt đầu có hiệu lực trong năm nay, nhưng sẽ mất nhiều thời gian hơn để các biện pháp này tạo ra được tác động đáng kể.
Nguồn: CNBC, CNN Business, Financial Times, Reuters, Sky News, SCMP
