Vướng cần cẩu, rác và điện
Lê Viên Sỏi
(TBKTSG) – Nhân nguồn tin sắp tới giá điện sẽ theo cơ chế thị trường, chợt nhớ đến một số vướng mắc, cần được dần dần tháo gỡ ra khỏi cái vòng bao cấp. Bên lề các cuộc thương thảo về dự án đầu tư nước ngoài, đang bàn bạc ngon trớn, nhưng bị khựng lại vì lý do bất khả kháng.
Tỷ như cuộc thương thảo để mua một số cần cẩu chuyên dụng cỡ lớn cho các cảng với hãng cần cẩu Manitowoc của Mỹ. Sau khi Manitowoc đồng ý hình thức “thuê bán”, họ hỏi bên mua lấy xe gì đủ sức để chở cần cẩu về? Bên mua nghĩ một hồi rồi nói sẽ thuê xe chuyên dụng của Thái Lan. Bên bán hỏi tiếp nhưng độ tĩnh không của mọi con đường đều quá thấp so chiều cao cần cẩu? Thế là vướng.
Khi thương thảo dự án nhà máy phân xử lý rác thải, đối tác nước ngoài đề ra yêu sách gộp cả dịch vụ thu gom rác có thu phí, để bù đắp cho nhà máy phân rác khó có lời. Phía mình xin hoãn để chờ chỉ đạo, vì giá gom rác hộ dân còn được bao cấp, không thể giao cho tư nhân khai thác theo giá thị trường.
Cái vướng thứ ba là điện. Các đối tác nước ngoài rất muốn vào xây dựng nhà máy điện, nhưng xin được bán điện theo giá thị trường trong khi Chính phủ còn khống chế giá điện theo cơ chế quốc doanh bao cấp. Thật ra, bao cấp cũng có mặt tốt về an sinh xã hội, nhưng nó cũng lại trở nên rối rắm với cơ chế thị trường.
Nay Chính phủ quyết định thả nổi giá điện theo cơ chế thị trường, có nghĩa là cánh cửa đã hé mở cho các nhà đầu tư cá thể. Sự kiện này được coi là triển vọng hai giảm về điện năng cho sản xuất và sinh hoạt. Một là giảm cắt bởi khi cung đã sinh động nhiều nguồn thì cầu sẽ có đủ. Hai là giá sẽ giảm dần do cạnh tranh giữa nhiều nguồn bán. Trong đó, nếu giá gộp (gộp từ bốn khâu: giá đầu vào sản xuất, giá phí truyền tải, giá dịch vụ phân phối và giá bảo quản hệ thống) thì các nhà đầu tư sẽ có rộng đường điều tiết, để cho ra một bảng giá gộp rẻ nhất mà cạnh tranh. Đáng mừng hơn là lo vì cho rằng điện theo giá thị trường thì sẽ tăng.
